معرفی کتاب سالمندان و پوشش­های بیمه‌­ای و حمایتی؛

وضع پوشش­های بیمه­ای و حمایتی برای سالمندان ایرانی، موضوع کتاب “سالمندان و پوشش­های بیمه­ای و حمایتی” است. مولف این اثر، دکتر رضا کیانی، استادیار اقتصاد و جمعیت شناسی و عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جمعیت کشور در مقدمه­  این کتاب آورده است:

” ارائه­‌ی  خدمات بیمه­ای و حمایتی، فقر و نابرابری­ را در جامعه کاهش می­دهد، سطح سلامت و بهزیستی افراد را ارتقاء می‌­بخشد و از همه مهم­تر منجر به بهبود وضعیت رفاه عمومی می­‌شود. در صدر اینگونه برنامه­‌ریزی­‌ها، سالمندانِ جامعه، (به خصوص سالمندان نیازمند از نظر ابعاد اقتصادی) به عنوان یکی از گروه­های مشمول دریافت کننده­ این خدمات، پیوسته مورد اعتنا و توجه بوده­اند. دولت­ها همواره با سیاست­گذاریِ کلان از طریق پوشش­های صندوق­‌های بازنشستگی و تقویت و پشتیبانی نهادهای حمایتی و عام­‌المنفعه، موثرترین نقش را در ایجادِ شرایط مطلوب برای رفاه سالمندان دارا هستند. با افزایش جمعیت سالمند در جامعه، انتظار افزایش سطح پوشش‌­هایِ تامین و حمایت اجتماعی مبتنی بر سیستم بیمه‌ای و یا حمایتی برای سالمندان انتظار برحقی است. امروزه اکثر کشورها با همین دیدگاه، به سمت تقویت نهادهای عمومی برای بالاترین سطح حمایت­های اجتماعی گام برمی­دارند. ”

در بخش دیگری از مقدمه کتاب “سالمندان و پوشش­های بیمه­‌ای و حمایتی” آمده است:

“در ایرانِ ما، اما طی سال­های اخیر با افزایش جمعیت سالمند، طرح و برنامه­ خاصی جهت سامان­دهی و اصلاح و ارتقاء روندهای موجود، جهت حمایت­های اجتماعی و اقتصادی برای سالمندان مشاهده نمی­شود. به عبارت دیگر همان برنامه­های دهه­‌های گذشته (حتی به شکل نازل­تر)، در حال اجراست که صد البته، تناسبی با رشد جمعیتِ سالمند طی این سال­ها ندارد. در حالی که انتظار می­رود با افزایشِ جمعیت سالمند، میزان پوشش حمایتی برای آنان افزایش یابد، بررسی داده­های آماری موید چنین مطلبی نیست! ”

کتاب سالمندان و پوشش­های بیمه‌­ای و حمایتی در پنج فصل تدوین شده که عبارت است از: فصل اول تحت عنوان”کلیات پژوهش” که در آن به بیان مسئله پژوهش، اهمیت وضرورت، اهداف ، سؤال‌های تحقیق و شرح و تعریف واژه‌ها و اصطلاحات اشاره شده است. عنوان فصل دوم ، “نگاهی تاریخی به پوشش­های بیمه­‌ای و حمایتی سالمندان در جهان” است. در این فصل به مبانی پژوهش، و نقد نظریه­ها و بررسی پیشینه پژوهش اشاره شده است. در این فصل، الگوها و روش­های بیمه­‌ای و حمایتی مورد توافق در سطح جهانی با ذکر انواع آن و وضعیت و چگونگی آن در سایر کشورها اشاره گردیده، نظر به اهمیت مطالعات گذشته و پیشینه پژوهش، در این فصل به تحقیقاتی که پیش از این در خصوص موضوع مورد مطالعه انجام شده، اشاره شده است. بررسی این پژوهش­ها در سه سطحِ بین المللی، ملی و بررسی اظهارنظرها تنظیم شده است. در فصل سوم تحت عنوان ” روش پژوهش”، روش مورد استفاده، مدل تحقیق و منایع  آماری و داده های مورد وثوق در پژوهش معرفی شده و در پایان این فصل شیوه­ی تحلیل داده­ها در راستای پاسخ به سئوالات پژوهش ذکر شده است.

عنوان فصل چهارم،” وضعیت پوشش بیمه­‌ای و حمایتی از سالمندان در ایران ” است. در این فصل ابتدا وضعیت سازمان یا صندوق بازنشستگی، در خصوص سهم جمعیت سالمند مستمری بگیر بیان شده و در ادامه سهم نهادهای حمایتی از سالمندانِ تحت پوشش به تفکیک و طی دوره مورد مطالعه  آمده است. در ادامه این فصل رتبه­بندی استان­های ایران بر مبنای شاخص­های توسعه نیز بیان شده است. در پایان این فصل مجموع جمعیت سالمند تحت حمایت صندوق­های بازنشستگی و مجموع جمعیت سالمند تحت حمایت نهادهای رسمی و مجموع جمعیت سالمند صندوق­های بازنشستگی و نهادهای حمایتی در قالب جداول و نمودارهای آماری به تفکیک هر سازمان در سطح کشوری و استانی ذکر شده است. آخرین فصل این پژوهش، ” جمع­بندی و نتیجه­‌گیری ” است. در این فصل، نتایج حاصل از مطالعه­ی وضعیت پوشش مستمری بیمه­‌ای و حمایتی سالمندان ایرانی،  به صورت نقشه ایران (اینفوگرافیک) در خصوص مجموع جمعیت سالمند تحت پوشش سازمان یا صندوق بازنشستگی و نهادهای حمایتی، تعداد سالمندان تحت پوشش سازمان یا صندوق بازنشستگی، تعداد سالمند تحت پوشش نهادهای حمایتی و در نهایت نقشه ایران بصورت نسبت جمعیت سالمند تحت پوشش سازمان یا صندوق بازنشستگی و نهادهای حمایتی بصورت استانی ذکر شده است. همچنین در پایان این فصل، پیشنهادات و راهکارهای سیاستی و کاربردی جهت برنامه ریزی های رفاهی در کشور بیان گردیده است.