طرح راه اندازی موسسه خیریه فرهنگی ،ورزشی،ویژه سالمندان

  بسمه تعالی
وزارت تعاون کار ورفاه اجتماعی
سازمان بهزیستی کشور

 

طرح کانون فرهیختگان

راه اندازی موسسه خیریه فرهنگی ،ورزشی،ویژه سالمندان

 

 

تهیه وتدوین:

دکتر همایون هاشمی
قاسم عبداله زاده
شهلا حکمت پناه

اسفندماه ۹۰

 

سالمندی دوره کمال وپویایی وبلندای زندگی هرانسانی است
مقدمه:                        رسول اکرم (ص) میفرماید:

پیرمرد در میان خانواده‏اش، همچون یک «پیامبر» در میان امتش است

از امام باقر علیه السلام نقل است: «نزد خدا، عبادتی محبوب تر از شاد کردن مؤمنان نیست».

روند افزایش سالمندان در کشور نشان می‌دهد که تا سال۲۰۵۰ جمعیت سالمند ایران ۲۱ تا ۲۶درصد از جمعیت کشور را به خود اختصاص خواهد دادسالمند شدن افراد یک جامعه همیشه امری منفی نیست بلکه نشان از افزایش امید به زندگی افراد آن جامعه هم دارد.

به‌عنوان مثال امید به زندگی در کشورهایی مانند ژاپن و فرانسه بیش از ۸۰سال و امید به زندگی در چند کشور آفریقایی ۴۰سال است و البته این امید در مردان ایرانی ۷۲ و در زنان ایرانی ۷۳سال است۸۰درصد سالمندان در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند و در ایران حدود ۵میلیون سالمند وجود دارد. کل دنیا به سمت پیر‌شدن می‌رود و تعداد افراد کمتر از ۵سال سیر نزولی دارد و میزان سالمندان رو به افزایش است.

افزایش سالمندی در کشورهای پیشرفته طی ۱۰۰ تا ۲۰۰سال اتفاق افتاده است، در حالی که در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، این سیر در ۳۰ تا ۴۰سال رخ داده است و به قولی سونامی‌ای خاموش در ایران اتفاق می‌افتد.بیشتر افراد سالمند در کشورهای در حال توسعه مستقرند که این تعداد حدود ۲٫۳جمعیت را شامل می‌شود. آمار سالمندان جهان تا سال۲۰۰۵ حدود ۸۶میلیون نفر بوده است، در حالی که تا سال۲۰۵۰ به ۳۹۴میلیون نفر می‌رسد.

بیشترین مشکل عنوان شده از طرف سالمندان، مسئله سلامت وگذران اوقات فراغت آنهاست و با توجه به اینکه یکی از عوامل مؤثر و مهم در روند سلامت افراد از جمله سالمندان، شیوه زندگی سالم با تأکید بر تغذیه سالم و برنامه مراقبت‌های ادغام‌یافته، در اداره امور سلامت سالمندان میباشد .

 تندگی سالم در گرو شاد زیستن است کشورما با جمعیتی بالغ بر۷۰ میلیون که بخش زیادی از آن را قشر جوان تشکیل می‌دهند، وبیش از ۱۰ درصد آن را سالمندان تشکیل میدهند باید رتبه‌ای بسیار بالاتر از ۵۱ را دارا باشد، ‌‌‌چرا که قشر جوان در هر کشور نشان از پویایی، ‌‌‌حرکت و نشاط است.متأسفانه زمانی که صحبت از نشاط و شادی در جامعه به میان می‌آید، ‌‌‌بعضی از افکار و ذهن‌های پریشان تعاریف اشتباهی از جمله رقص و پایکوبی برای نشاط در جامعه ارائه می‌کنند که این موضوع و نداشتن یک تعریف واحد برای آشنایی مردم با مفهوم نشاط، ‌‌مشکل را دو چندان کرده است.

 

در صورتی که منظور از نشاط در جامعه آرامش فکری به دور از هرگونه دغدغه اضافه یا افکار پریشان در بین مردم است که آسیب‌های اجتماعی و هیاهوی زندگی شهری باعث شده است. امروزه نشاط اجتماعی یکی از مهم‌ترین نیازهای جوامع بشری است.این امر در شهرهای بزرگ کمتر دیده می‌شود، چرا که شهروندان بویژه ساکنان کلانشهرها، نه تنها فرصت کمتری برای اندیشیدن به‌خودشان و نیازهایشان دارند بلکه دراین میان از سالمندان در خانواده نیز غافل میباشند همچنین در اغلب جاها از لحاظ فضاهای عمومی و فرصت‌های نشاط‌آور محدودیت وجود دارد و این فضاها گسترده و به طور عادلانه در همه شهر پراکنده نشده است و شهروندان برای دسترسی به این فضاها مشکلاتی دارند و این عوامل موجب افزایش استرس و اضطراب می‌شود. اگر محیط نشاط‌آور باشد افراد احساس نشاط و آرامش می‌کنند و آن را درک می‌کنند. هر چه امنیت کمتر باشد و نظم و روال عادی زندگی به مخاطره بیفتد تصمیم‌گیری و سلامت روان کاهش می‌یابد.

ایجاد نشاط در جامعه با استفاده از ابزارهای مختلف بویژه ارتقای کیفیت مبلمان شهری، احداث پارک‌های تخصصی مجتمعهای فرهنگی ورزشی در سطح شهر از جمله مجموعهای ویژه سالمندان ، پارک خانواده یا بانوان و احداث واحدهای ورزشی، می‌تواند عاملی برای ایجاد روحیه نشاط و شادابی در بین اقشار مختلف مردم بویژه  سالمندان وجوانان باشد

 

                                   

                                   شادی، هم بر روح و هم بر جسم انسان تأثیر نیکو می گذارد.

ارسطو می گوید: «شادی، بهترین چیزهاست و آن قدر اهمیت دارد که دیگر چیزها وسیله به دست آوردن آن هستند.»

بیان مسئله :

سالمندی دوره کمال وپویایی وبلندای زندگی هرانسانی است جایی که با  انبوهی ازتجربه می توان به گذشته ،امروز ،فردا نگاه کرد سالهایی که به دلیل داشتن تجربه می تواند بهترین کارآیی را داشته باشد البته اگر خانواده ها این توانمندی  سالمندان را درمیان خود باور کنند سالمندان افرادی صبور ،ملایم بوده واین صبر وملایمت است که نقش وتفاوتهای آنها را با سایرسنین آشکار می سازد خردمندی وموشکافی که تجربه وعلم به آنان آموخته است تاچگونه وچه هنگام رفتار کنند وبا مسائل برخورد نمایند.

آنچه جوان در آئینه بیند    پیر در خشت خام می بیند

 ،البته در سوی دیگر غبار خستگی های زمان بر چهره آنان نقش بسته، آنان کسانی هستند که میخواهند فارغ از هر هیاهو وشتابزدگی به خود وبه زندگی دیگران بیاندیشند خوشبختانه درکشور ما باتوجه به تاکید دین مبین اسلام برمحرومیت زدایی ودستگیری از نیازمندان وسالمندان ونیز فرهنگ غنی ملی ورویکردهای نظام به سوی توسعه ،عدالت اجتماعی ورفع فقر و،بیماری وناتوانی جهت گیری فراوان شده است سالمندان از زمره گروههای خاص بوده که نیازمند برنامه ریزی بوده وباتوجه به رشد فزاینده جهت افزایش امید به زندگی ،ارتقا کیفیت زندگی ومشارکت درروند توسعه جامعه از خواسته های محق آنان می باشد. .درمکتب اسلام توصیه های فراوانی درخصوص تکریم وبزرگداشت سالمندان گردیده بطوریکه مکررا”وجود سالمند را در هرخانه ای مایه خیر و برکت دانسته است،

 با جامعه شاداب و با نشاط می توان به اهداف مهم در حوزه هایمختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و… دست یافت و تصمیم گیران جامعه همواره می تواننداز آن به عنوان یک فرصت بهینه استفاده نمایند. آنچه مسلم می نماید این است که اگر جامعه ای می خواهد توسعه وپیشرفت کرده و به مقصد نهایی خود برسد، لازمه آن داشتن جامعه ای با نشاط و شاداباست و زمانی می توان به کمال نشاط اجتماعی رسید که تمامی آحاد مردم با نشاط و شادابباشند.

 

سازمان بهزیستی بعنوان تنها  سازمان متولی امور معلولین ونیازمندان ،زنان بی سرپرست،کودکان بی سرپرست وسالمندان …بوده  همچنین (باتوجه به آنچه در ماده ۲قانون جامعه حمایت از حقوق معلولین برعهده دارد) از سازمانهای متولی در امر مناسب سازی فضای شهری، وچه بسا در آمار وارقام های خود بطور مکرر اعلام نموده که مبلمان شهری ومناسب سازی فضای فیزیکی در جامعه مناسب معلولین وسالمندان و….نمیباشد  ونبودن این فضاها اکثرا” از حضور آنان در فعالیتها وبرنامه های فرهنگی واوقات فراغت کاسته است وبدون شک داشتن جامعه ای سالم وسازمانی پویا وفعال ،در گرو  داشتن آرامش خاطر وشاد زیستن افراد آن میباشد باتوجه به آنچه بیان شد سازمان بهزیستی در نظر دارد با استفاده از پتانسیل فرهیختگان جامعه وبا تشویق وترغیب مراکز وبخشهای غیر دولتی وهمچنین  فضا ها وابنیه های موجود در استانها نسبت به راه  اندازی موسسه های خیریه فرهنگی وورزشی ویژه سالمندان  اقدام نماید.

 هدف کلی:راه اندازی کانون فرهیختگان  بعبارتی موسسه خیریه فرهنگی، ورزشی سالمندان

ایجاد  روحیه نشاط ،شادابی درسالمندان وجامعه هدف سازمان بعبــارتی  هدف از ایجاد این مجموعــه  می تواند  ضمن خدمت کردن به کسانی که زمانی عمر خودرا برای ساختن  امروزما سپری کرده اند از توان وتجربه ارزشمند آنان در ساختن جامعه ای آباد ونیز انتقال فرهنگ،آداب وسنن ارزشمند نسل گذشته به امروز نقش آفرینی نماید

 

اهداف جزئی: ورزشی جذاب و پیشرفت

۱- تکریم جایگاه سالمندای

۲-ارتقا سطح کیفیت زندگی سالمندان

۳-ارتقا سطح سلامت سالمندان

۴- فراهم نمودن زمینه برای سالمندان  وجامعه هدف  با ارزشهای روانی و عاطفی والاتر

۵-فراهم سازی زمینه های نشاط وشور

۶- ایجاد فضای مناسب برای حضور خانواده های معلولین ،سالمندان ،و…. با هدف  ارتقا سطح فرهنگی

۷-ترویج روحیه شادی و انبساط خاطر به سالمندان  

۸-برنامه ریزی برای گذراندن اوقات فراغت سالمندان

۹-تقویت هویت فرهنگی و سالم سازی بستر فرهنگی و هنری

۱۰-آموزشهای هنری و فرهنگی و تقویت روحیه خودباوری 

۱۱-  خارج نمودن سالمندان از انزوای اجتماعی و تشویق به فعالیت در مشارکتهای اجتماعی، فرهنگی واقتصادی

  برنامه ریزی  محیط فیزیکی

برای مجموعه فرهنگی تفریحی۹حوزه فعالیت در نظر گرفته شده است وقابل تغییر میباشد:

۱ -حوزه  فرهنگی که شامل:

سالن آمفی تئاتر،نمایش فیلم، سالن کنفرانس ،نمایشگاه آثار (هنری)

۲- حوزه آموزشی ومهارتی شامل:

کلاس قران، مهد کودک (باهدف مشارکت سالمندان در امور آموزشی مانند قصه گویی)

آموزش هنرهای تجسمی(نقاشی سفالگری ، موسیقی و . . . )-کلاس های حرفه آموزی

۳- حوزه کتابخانه شامل:

کتابخانه عمومی ،

۴-حوزه تفریحی شامل:

چایخانه سنتی

سالن غذاخوری

رستوران،بوفه

 

نمازخانه ،سالن ورزش(شطرنج،پینگ پنگ و….)

استخر ،جکوزی(بسته به امکانات وشرایط)

فضای سبز

۵-حوزه تجاری شامل

فروشگاههای زنجیره ای

سالن برگزاری جشنها واعیاد ومراسم  مذهبی

 ۶-حوزه درمانهای سرپایی شامل

درمانگاه یا کلینیکهای درمانی،دندانپزشکی

۷- حوزه اداری و خدماتی

تاسیسات

دفتر مدیریت

 دفتر پیشخوان خدمات بهزیستی

۸- پارکینگ و انتظامات

۹-سایر بخش ها با توجه به قابلیت ها وشرایط بومی و منطقه ای

 

اقدامات اجرایی:

۱-ادارات کل بهزیستی استانها ومراکز غیردولتی موظف بوده ضمن تدوین وتصویب  اساسنامه مدون،از پتانسیل، تجربه ومدیریت بازنشستگان و سالمندان در اداره اینگونه مراکز استفاده نمایند  

۲-ادارات کل بهزیستی استانها موظف بوده در بحث تشویق وترغیب مراکز سالمندان تحت نظارت  خود در خصوص توسعه  این مراکزبا تخصیص یارانه در جهت ایجاد فضاهای فرهنگی اقدام نمایند

۳- ادارات کل بهزیستی استانها  موظف  میباشند پس از  بررسی امکانات  و فضاهای خود اعم از اهدایی،وقفی ،و… نسبت به اعلام فضای منا سب  خود به دفتر مهندسی سازمان  اقدام نمایند

۴- مدیرا ن محترم  استانها در صورت عدم فضای مناسب میتوانند اقدام به رایزنیهای لازم جهت تامین فضا  از طریق استانداری ،شهرداری ،سازمان مسکن وشهرسازی و…نمایند.

۵-دفتر فنی مهندسی ستاد کشوری میبایست نسبت به مشاوره با مهندسین معماری  در خصوص طرح های  مشترک ویکسان) طرح تیپ) مجموعه فرهنگی جهت کلیه استانها  اقدام نماید

۶-استانها موظف بوده نسبت به فراهم نمودن  زمینه تبلیغ ومشارکت خیرین وسایر آحاد جامعه  در خصوص ساخت مجموعه مذکور اقدام نمایند.

۷-استانها میبایست راه اندازی  مجموعه  را در بهترین موقعیت از نظر آب وهوایی ودسترسی راحت  سالمندان  وجامعه هدف در نظر داشته باشند.

 

منابع مالی :علاوه بر حمایتهای مالی از سوی سازمان بهزیستی کشور استانها موظف به اطلاع  رسانی در سطح جامعه  و دعوت از خیرین  جهت مشارکت در این امر مهم باشند