هشدار درمورد افزایش افسردگی در سالمندان مجرد

خبرگزاری مهر ــ گروه اجتماعی: شاید وقتی ازدواج یک سالمند را در دهه ۶۰ می شنیدیم تعجب می کردیم چرا که در آن دهه فرهنگ ازدواج آن هم در تمامی سنین بزرگسالی آن طور که باید و شاید مطرح نبود. تا جائیکه در همان دهه پخش فیلم سینمایی “خواستگاری” با بازی هادی اسلامی با حاشیه هایی همراه بود. گروهی فیلم را تحسین کرده و گروهی هم ازدواج یک مرد سالمند که همسرش را از دست داده را بی احترامی به زنان می دانستند. ولی در دهه ۸۰ این تابو شکسته شد و امروز آمارها از رغبت بیشتر سالمندان برای ازدواج سخن می گویند.

سید حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در این باره می گوید: نرخ امید به زندگی در آسیا ۶۲ تا ۸۰ سال اعلام شده که ایران در این شاخص با ۷۳ سال، هفت سال با کشور اول آسیا (ژاپن) فاصله دارد. همچنین براساس آمارهای جهانی هنگ کنک با ۸۳ سال دارای بیشترین نرخ امید به زندگی و سیرالئون و افغانستان با ۴۷ و ۴۳ دارای کمترین نرخ امید به زندگی در جهان هستند.

این آمارها در حالی است که محزون مدیرکل آمار جمعیتی ثبت احول کشور در گفتگو با مهر می گوید: در سال گذشته بیش از ۱۲ هزار سالمند ازدواج کرده اند که این نشان از امید به زندگی در جامعه سالمندی ایران دارد. البته تعجب نکنید یک بررسی تازه نشان می دهد، ازدواج حتی یک ازدواج نه چندان موفق در افراد افسرده، می تواند موجب تقویت روانی بیشتر آنان شود. برهمین اساس، محققان دانشگاه ایالتی اوهایو در آمریکا پژوهشهای جدیدی را آغاز کردند. این پژوهشگران بیش از ۳ هزار مرد و زن را که طی یکسال به لحاظ افسردگی مورد مصاحبه قرار گرفته بودند و پنج سال بعد نیز دوباره گرایش به افسردگی در آنان بررسی شده بود، زیر نظر قرار دادند و پرسشهایی را در ارتباط با میزان رضایتمندی آنان در صورت متأهل بودن مطرح کردند. 

 

جالب است بدانید، افرادی که در طول این پنج سال ازدواج کرده بودند، در مصاحبه دوم بهبود وضعیت روانی شان را نسبت به آنهایی که ازدواج نکرده بودند، گزارش دادند. آنها در یک مقیاس ۸۴ نمره ای افسردگی به طور متوسط ۳/۴۲ نمره پایین تری پیدا کرده بودند.

 

وقتی محققان میزان تأثیر ازدواج را بر حسب افسرده بودن در شروع تحقیق در افراد مورد آزمایش اندازه گرفتند، نتایج حاصل بر خلاف انتظارشان بود؛ زیرا افراد افسرده ای که ازدواج کرده، نسبت به افراد افسرده ای که ازدواج نکرده بودند به طور متوسط ۷/۵۶ نمره کاهش نشان می دادند، در حالی که این کاهش در مورد افراد شادی که ازدواج کرده بودند تنها ۸۷/۱ نمره بود. به عبارت دیگر ازدواج تقویت روانی بسیار بیشتری در افراد افسرده ایجاد کرده بود تا افراد شاد.

 

جالب آنکه در همین تحقیقات عنوان شده است که زندگی کردن در کنار همسر برای سلامت سالمندان نیز مفید است؛ زیرا براساس نتایج بررسی پژوهشگران که در نشریه آمریکایی سلامت جامعه به چاپ رسیده، آن دسته از مردان و زنانی که در سنین سالمندی همسر دارند و در کنار او زندگی می کنند، از نظر وضع سلامت در شرایط بهتری قرار دارند و بیشتر از سالمندان مجرد تحت مراقبت های بهداشتی پزشکی قرار می گیرند. پژوهشگران با بررسی چندین ساله بر روی بیش از ۱۳ هزار زن و مرد بالای ۶۵ سال به این نتیجه رسیدند: سالمندانی که در کنار همسر خود زندگی می کنند، امید به زندگی بیشتری دارند و آزمایشهای دوره ای نظیر غربالگری سرطان روده بزرگ، اندازه گیری فشارخون، میزان کلسترول و قند خون و… را به موقع انجام می دهند. 

 

بر عکس سالمندان مجرد، زیاد به کنترل سلامت خود علاقه مند نیستند و علایم افسردگی در آنان بیشتر مشاهده می شود، در حالی که سالمندانی که همسر دارند، از روحیه با نشاط تر و اعتماد به نفس بیشتری برخوردارند. پس باز هم تا دیر نشده ازدواج کنید.

 

با این همه فرزندان نباید این نکته را فراموش کنند که امروز برخلاف گذشته زندگی خانوادگی از گستردگی گذشته برخوردار نیست و تنهایی سالمندان پس از فوت همسر آثار سوئی بر روان آن‌ها به جای می‌گذارد. فرزندان باید نگران والدین خود باشند و حتی برای آشنایی والد تنهای خود با یک همسر مناسب برنامه‌ریزی کنند تا در نشست‌های خانوادگی و در رفت‌ و آمدهای دوستانه با همکاران و همسایگان خود اگر مورد خاصی وجود داشت موجبات آشنایی بیشتر صورت گیرد. 

 

علی مددیان‌پاک روان‌شناس در این باره می گوید: آدمی در هر دوره‌ای به توجه و مراقبت نیاز دارد. در کودکی والدین و در میانسالی همسران مراقب یکدیگر هستند. هرچه سن بالا می‌رود توانایی‌های فرد کمتر می‌شود و نیاز او به مراقبت افزایش می‌یابد، به ویژه در مردان به دلیل اینکه توجه کمتری نسبت به سلامت خود دارند و کمتر به پزشک مراجعه می‌کنند، لزوم وجود همسران در کنار هم امری ضروری است. 

 

وی با بیان اینکه یکی از اهداف کلی ازدواج مراقبت جسمانی و روانی همسران از یکدیگر است، می‌ گوید: افراد مسن چون فرزندانشان یا ازدواج کرده یا در خارج از کشور هستند، احساس تنهایی دارند و این امر زمانی سخت‌تر می‌شود که یکی از زوجین فوت کند. ‌فرد وقتی تنها شود و با کسی صحبت نکند، تخلیه هیجانی نمی‌شود و این امر به افسردگی او منجر می‌شود. متأسفانه در ایران افراد سالمند برای ازدواج دوباره تحت فشار از سوی خانواده هستند. فرد مجبور است به خاطر باورهای غلط اجتماعی و اثبات وفاداری خود به همسرش تا پایان عمر تنها زندگی کند، در صورتی که وفاداری تنها زمانی معنا می‌دهد که فرد زنده است ولی وقتی شریک زندگی می‌میرد معنای خود را از دست می‌دهد و حتی دین اسلام هم اجازه ازدواج مجدد را داده است.  از سوی دیگر با ازدواج دوباره، هزینه‌های بالای زندگی، درمان و… بین دو طرف تقسیم می‌شود که این امر از بار مشکلات می‌کاهد.