پای لرزان نظام مراقبت از سالمندان

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا، بررسی‌ها نشان می‌دهد که موفقیت جامعه بشری در پیشرفت علوم پزشکی، بهبود سطح سلامت مردم و ارتقای سبک زندگی، جهان را در آستانه سالمندی قرار داده است. براساس گزارش سازمان جهانی سلامت بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰ نسبت جمعیت سالمندان جهان تقریبا دو برابر خواهد شد و از ۱۲ درصد به ۲۲ درصد افزایش خواهد یافت.

این در حالی است که سرعت تغییرات جمعیتی در کشورهای با درآمد کم و متوسط بیشتر است و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در سال ۲۰۵۰ حدود ۸۰ درصد افراد سالمند جهان در این کشورها زندگی می‌کنند، بنابراین اگرچه افزایش امید به زندگی یک دستاورد و آرمان ارزشمند برای نظام‌های سلامت است، اما لزوما افراد سالمند، سالمندی سالم و فعالی را تجربه نمی‌کنند. شواهدی مبنی بر اینکه این افزایش عمر همواره همراه با سلامتی باشد، بسیار کمیاب است.

به‌این‌ترتیب افزایش جمعیت سالمندان و افزایش بار ناشی از بیماری‌های مزمن در سال‌های آتی از بزرگ‌ترین چالش‌های نظام سلامت در اغلب کشورهای جهان ازجمله ایران خواهد بود. این در حالی است که بیشتر مشکلات بهداشتی را که سالمندان با آن مواجه هستند، می‌توان با مداخله بهنگام و مناسب پیشگیری کرد یا بروز آنها را به تأخیر انداخت.

«محسن شتی و همکارانش» در مطالعه‌ای با عنوان «چالش‌های نظام مراقبت از سالمندان در ایران: یک مطالعه کیفی» به این موضوع توجه کرده و به این پرداخته‌اند که با وجود اهمیت این موضوع در کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران، تمرکز مراقبت‌های بهداشتی و درمانی با نیازهای فعلی و آتی جامعه همخوانی نداشته است و در دهه‌های گذشته تمرکز اصلی نظام سلامت در ایران بر کودکان، مادران باردار و بیماری‌های عفونی بوده و توجه چندانی به سالمندان نشده است.

در بخشی از این مطالعه گفته شده که نبود سازمان واحد و با اختیارات کافی به‌عنوان متولی خدمات سالمندی، تدوین‌نشدن سیاست‌ها و برنامه‌های سالمندی با مشارکت همه ذی‌نفعان، فقدان یا ضعف سیستم‌های پایش و نظارت برنامه‌ها و سیاست‌های ابلاغی به سازمان‌های ذی‌نفع برنامه سالمندی و غیرفعال‌بودن یا فعالیت کم شورای سلامت سالمندی ازجمله مسائل و مشکلاتی هستند که در ذیل مفهوم حاکمیت به سیستم مراقبت از سالمندان وارد است.

همچنین وجود دستگاه‌های موازی و غیرحرفه‌ای، ضعف در همکاری بین‌بخشی بین ذی‌نفعان اصلی و فقدان جهت‌گیری‌های راهبردی در برنامه‌های سلامت سالمندان از دیگر چالش‌های موجود در این زمینه است. خدمات ارائه‌شده به سالمندان در ایران ساماندهی و پوشش مطلوبی ندارد و با چالش‌هایی ازجمله فقدان کلینیک‌ها و بیمارستان‌های تخصصی سالمندی، تجمع امکانات در کلان‌شهرها، فقدان فضاهای دوستدار سالمند، نبود لینک بین سطوح مختلف پیشگیری تا توان‌بخشی، فقدان مراقبت‌های تسکین‌دهنده، بی‌توجهی به برنامه‌های چک‌آپ سالانه برای سالمندان، کیفیت پایین مراقبت در خانه‌های سالمندان و مراکز مراقبت روزانه و رفتار خودمراقبتی ضعیف سالمندان مواجه است.

کمبود یا توزیع نامناسب نیروی انسانی متخصص، کمبود پزشکان، پرستاران و دیگر نیروهای ارائه‌دهنده خدمات، فقدان یا ضعف دانش و مهارت نیروی انسانی ازجمله مراقبان سالمندان، توجه ناکافی به سالمندی در کوریکولوم‌های آموزشی تربیت نیروی انسانی و وجود دیدگاه پیرانگاری در درمان سالمندان ازجمله چالش‌ها در این حوزه هستند.