رشد جمعیت سالمندان و عدم توان پاسخگویی دولت به آنها در آینده

یک آسیب شناس اجتماعی با اشاره به رشد جمعیت سالمندان در سال‌های آتی گفت: درآینده ناچار هستیم سن بازنشستگی را افزایش دهیم و باید برای استفاده مجدد از افراد بازنشسته برنامه مدونی داشته باشیم، در غیر این صورت کشور در زمینه توسعه با بحران جدی مواجه خواهد شد، چرا که سیستم تامین اجتماعی دولت در سال‌های آینده توان پاسخگویی به نیاز بازنشسته‌ها و سالمندان را نخواهد داشت و کشور با عدم نیروی کار ماهر مواجه خواهد شد.

امیر محمود حریرچی در گفت‌وگو با خبرنگار «اجتماعی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفت: در حال حاضر جامعه ایران دارای ۶٫۵ درصد سالمند است و برآورد شده است که جمعیت آن‌ها به هفت میلیون نفر می‌رسد اما با کاهش رشد جمعیت در سال‌های آتی پیش بینی می‌شود در ۲۰ سال آینده از هر سه نفر یکی سالمند باشد. بنابراین این افراد در ابعاد مختلف جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی و … به خدمات خاصی نیاز دارد.

وی با اشاره به ضعف جدی در سلامت اجتماعی سالمندان گفت: تعریف ساده‌ای که می‌توان از سلامت اجتماعی داشت تشبیه جامعه به یک آینده است و آن گونه که ما خود را در آن آینه می‌بینیم را سلامت اجتماعی می‌گویند.

این جامعه شناس با بیان اینکه بررسی‌ها نشان داده است بحث اقتصادی در رابطه با سلامت اجتماعی سالمندان به ویژه زنان سالمند بسیار موثر است افزود: یک سالمند هرچه از نظر اقتصادی مستقل‌تر باشد و درآمدهای لازم را داشته باشد به ویژه هزینه‌های درمان، از سلامت اجتماعی بالاتری برخوردار است.

• لزوم ایجاد و توسعه رشته‌های مرتبط با سالمندان

وی با اشاره به نیاز کشور به توسعه رشته‌های مرتبط با سالمندان اظهار کرد: باید رشته‌ای به نام سالمند شناسی در کشور ایجاد شود و رشته‌های تخصصی مرتبط با سالمندان هم چون روان‌شناسی سالمندان، طب سالمندان، مددکاری اجتماعی و … از توسعه هرچه بیشتر برخوردار باشد تا متخصصان پرورش یافته بتوانند مشکلات حوزه سالمندان را تشخیص و خدمات مناسب به آن‌ها ارائه کنند.

• امید به زندگی افزایش یافته اما برنامه‌ای برای آن نداریم

حریرچی با بیان این که کشور ما در توسعه منابع انسانی در سطح متوسطی است تصریح کرد: یکی از دلایل این مساله افزایش امید به زندگی در کشور است که به سن ۷۲ سال رسیده است که این سن برای زنان دو تا پنج سال بیشتر است و اگر مطابق این رشد خدمات درستی ارائه نکنیم با مشکلات بسیار رو به رو خواهیم بود.

وی افزود: مساله سالمندان امروز یک مشکل اجتماعی است اما ما عادت کرده‌ایم تا هیچ اقدامی نکنیم تا این مساله تبدیل به یک آسیب و سپس بحران شود و پس از آن یکسری برنامه‌های مقطعی اجرا کنیم.

• نقش پررنگ شهرداری‌ها و سازمان‌های مردم نهاد در حوزه سالمندان

این آسیب شناس اجتماعی به نقش پررنگ شهرداری‌ها در حوزه سالمندان اشاره کرد و افزود: در تمام کشورهای توسعه یافته شهرداری‌ها یکی از سازمانهای مهم برای برنامه‌ریزی سالمندان هستند و امکاناتی را فراهم می‌کنند تا سالمندان بتوانند از اوقات فراغت و تسهیلاتی برخوردار باشند تا کرامت آن‌ها حفظ شود.

وی با اشاره به عدم ورود سازمان‌های مردم نهاد به حوزه سالمندان تاکید کرد: در این رابطه هیچ فعالیتی از سوی سمن‌ها برای مسائل سالمندان دیده نمی‌شود و در حال حاضر خدمات داوطلبانه‌ای برای سالمندان نداریم.

حریرچی با اشاره به تغییر سبک زندگی افزود: شاید دلیل عدم ورود سازمان‌های مردم نهاد به این مساله تفکر غلطی است که گمان می‌کنیم هنوز خانواده‌ مسئول سالمند است، این در حالیست که با تغییر سبک زندگی از سنتی به مدرن و با از بین رفتن خانواده‌های گسترده و حتی هسته‌ای، سالمندان در خانواده‌های کنونی جایگاه چندانی ندارند.

وی با اشاره به آموزش به خانواده‌ها برای پی بردن به اهمیت موضوع سالمندان اظهار کرد: ارتباط سالمندان با خانواده‌ها باید افزایش یابد چراکه سالمندان به توجه نیاز دارند و حس تنهایی می‌تواند به سلامت اجتماعی آنها صدمه بزند.

• باید از “سالمندان جوان” در کشور دوباره استفاده کنیم

این آسیب شناس اجتماعی با بیان این که سالمندان به سه گروه تقسیم می‌شوند تشریح کرد: نیازهای این سه دسته متفاوت است و حتی میزان توجه به مسائل پزشکی و اجتماعی آن‌ها نیز متفاوت است. هزینه درمان افراد سالمند پیر بسیار بالاست و این افراد تمایل چندانی به حضور در اجتماع ندارند و بیشتر نیازمند توجه هستند.

وی افزود: اما باید سالمندان جوان را آماده کرد تا پس از بازنشستگی کماکان از وجودشان در حرفه خودشان اما با ساعت حضور کمتر استفاده شود، چرا که در غیر این صورت در سال‌های آینده با بحران در توسعه کشور رو به رو می‌شویم به گونه‌ای که نیروی کار ماهر نخواهیم داشت و سالمندان نیز بازنشسته شده‌اند و برنامه‌ای برای استفاده از آن‌ها نداریم.

حریرچی با تاکید بر اینکه باید به افرادی که در سال‌های آینده وارد گروه سالمندان می‌شوند نیز توجه ویژه داشت گفت: باید افراد، سالم وارد دوره سالمندی شوند و پیشگیری‌هایی در درجه اول از نظرجسمی انجام شود و این افراد تحرک را کنار نگذارند. از نظر بیولوژیکی افراد از سن ۳۰ سالگی به بعد کم کم به سمت پیری و کهولت حرکت می‌کنند و باید پیشگیری را در همان زمان خصوصا در زنان آغاز کرد.

وی افزود: توجه به سالمندان، جوانان را نیز امیدوار می‌کند که اگر سن شان بالاتر رفت حاکمیت و جامعه پشتیبان آن‌ها خواهد بود.