توانمندسازی سالمندان از اولویت‌های ارایه خدمات به آن‌هاست

یازدهمین سلسله نشست سلامت سالمندی به همت معاونت فرهنگی و پژوهشی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی با موضوع توانمندسازی سالمندان با رویکرد ارتقاء معیشت در جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد.

دکتر احمد دلبری رییس مرکز تحقیقات سالمندی در یازدهمین سلسله نشست سلامت سالمندی با بیان این که در حوزه بهداشت و درمان، افزایش امید به زندگی در چند دهه گذشته کارنامه موفقی داشتیم، اظهار کرد: در کنار افزایش عمر و سال‌های زندگی افراد آیا توانستیم کیفیت زندگی افراد را نیز افزایش دهیم؟ متاسفانه با وجود افزایش سال‌های زندگی، امروزه با شمار زیادی از سالمندانی مواجحهه هستیم که دارای بیماری‌های مزمن فشارخون و قند خون بالا هستند.

دانشیار دانشگاه علوم بهزیستی و سلامت اجتماعی و رییس مرکز تحقیقات سالمندی با اشاره به این که توانمندسازی سالمندان باید قبل از ورود آن‌ها به سنین سالمندی صورت گیرد، بیان کرد: ابتدا باید روند سالمندی را در کشور اصلاح کرد و یک شب آن‌ها را با عنوان سالمند نشناسیم. به افراد باید آموزش داده شود قبل از رسیدن به سنین بازنشستگی و سالمندی از خدمات غربالگری استفاده کنند، چطور تفریح کنند، چطور کار کنند؛ چراکه یک سوم زندگی آن‌ها هنوز پیش رو است. سالمندی و بازنشستنگی به معنای در خانه ماندن و از کارافتادگی نیست.

دلبری با بیان این که ۹۰ درصد سالمندان فعلی کشور یک بیماری مزمن ، ۷۲ درصد آن‌ها ۲ و ۵۰ درصد آن‌ها ۳  بیماری مزمن دارند، گفت: با آموزش افدامات خودمراقبتی می‌توان از شدت این بیماری‌ها کاست.

وی با اشاره به یکی دیگر از مهم‌ترین مشکلات سالمندان، افزود: بیش از ۵۰ درصد سالمندان اختلال خواب دارند، لذا مهم ترین، در دسترس‌ترین، راحت‌ترین و ارزان‌ترین اقدام اصلاح سبک بهداشت خواب آن‌هاست.

رییس مرکز تحقیقات سالمندی با بیان اینکه فقر در جامعه سالمندی ۲ برابر سایر گروه‌هاست، عنوان کرد: حدود ۵۵ درصد سالمندان کشور هیچ‌گونه مستمری دریافت نمی‌کنند.

وی با اشاره به این که قانون حمایت از سالمندان در کشور وجود ندارد، گفت: نگه‌داری از والدین سالمند برای فرزندان افتخار است، اما برای دولت یک چالش بزرگ محسوب می‌شود. متاسفانه وضعیت صندوق‌های بازنشسشتگی خوب نیست و مشاغل ما برای سالمندان تعبیه نشده است در حالی که در اروپا مشاغل سالمندی بیشتر از سایر است.

در ادامه دکتر حسام الدین علامه رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور با اشاره به اینکه میانگین سن بازنشستگی در ایران ۵۲ سال است و سال ۱۴‍۱۰ آغاز بازنشسته شدن متولدین سال ۱۳۵۸ خواهد بود، گفت: سال ۱۴۱۰ جمعیت سالمند ایران از ۱۴ درصد عبور ‌می‌کند و رسما یک کشور سالمند محسوب ‌می‌شود.

علامه با بیان این که از سال ۱۴۱۸ که متولدین ۱۳۵۸ به سن ۶۰ سالگی ‌می‌رسند، ابر بحران سالمندی آغاز ‌می‌شود، عنوان کرد: جمعیت سالمندی کشور در سال ۱۴۲۰ به ۲۱ درصد و در سال ۱۴۳۵ تا ۱۴۴۵ به بیشترین تعداد جمعیت سالمند خواهد رسید، به‌طوری که بیش از ۳۳ درصد یا یک سوم جمعیت ایران را سالمندان تشکیل خواهند داد.

وی با اشاره به وضعیت سلامت و وضعیت خطر سالمندان، بیان کرد: از بین سالمندان کشور ۵ درصد در وضعیت خطر و ۲۲ درصد در وضعیت پر خطر قرار دارند. همچنین ظرفیت مراکز نگه‌داری سالمندان  ۱۴ هزار نفر، یعنی کمتر از ۲/‌۰ درصد سالمندان کشور است. و این درحالی است که در برخی از کشور‌های توسعه یافته نزدیک به ۶۰ درصد سالمندانشان در این مراکز نگه‌داری ‌می‌شوند. لذا کشور از وضعیت مطلوبی برای مواجهه با سالمندی برخوردار نیست.

در ادامه این نشست، دکتر زهرا شمس عضو شورای اسلامی‌شهر تهران و رئیس کمیته اجتماعی با بیان اینکه در حوزه توانمند سازی سالمندان نیاز به اقدامات بین بخشی وجود دارد، گفت: توانمندسازی سالمندان یک فرایند است، که باید در آن تمام ظرفیت‌ها و منابع بالقوه را فعال کنیم تا بتوان ارزش‌ها و هنجارهای زندگی سالمندان را در سطوح فردی و اجتماعی احیا کرد، به گونه ای که افراد از حقوق خود آگاه شوند و بتوانند مطالبات خود را پیگیری کنند. لذا نیازمند یک برنامه منسجم هستیم.

وی با بیان این که وقتی سالمند ارزش‌مندی خود را درک کند، از زندگی خود رضایت نیز خواهد داشت، گفت: متاسفانه در امور سیاسی و اجتماعی کشور از سالمندان به عناون فرد کنشگر استفاده نمی‌شود، لذا باید سالمندان را از حاشیه به بطن جامعه آورد و برنامه‌ریزی‌های باید از داخل خود خانواده صورت گیرد و حس استقلال و خود مختاری در تصمیم گیری‌ها به سالمندان داده شود.

مریم السادات میرمالک ثانی مدیرکل دفتر حمایتی و توانمندسازی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه این نشست با اشاره به اینکه اکنون در کشور ۹ میلیون ۲۰۰ هزار نفر سالمند وجود دارد، گفت: از ۶ میلیون نفر سالمند سرپرست خانوار حدود ۲۳ درصد آن‌ها تحت حمایت ارگان‌های دولتی هستند.

وی با اشاره به ۳۵ درصد سالمندان که در سه دهک پایینی درآمدی قرار دارند، یادآور شد: تنها حدود ۷۰ درصد آن‌ها تحت پوشش حمایت‌های دولتی قراردارند و ۳۷ درصد  فاقد حمایت هستند.

مریم السادات میرمالک ثانی با بیان این که ۵۱ درصد زنان سالمند سرپرست خانوار در سه دهک پایین قرار دارند، گفت: استان‌های تهران، خراسان رضوی، فارس، آذربایجان شرقی و اصفهان استان‌هایی که بیشترین زن سالمند سرپرست خانوار را دارند و استان‌های فارس، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، گیلان و خوزستان بیشترین تعداد سرپرست سالمند دارند.

مدیرکل دفتر حمایتی و توانمندسازی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه وضعیت معیشت سالمندان در شرایط مطلوبی قرار ندارد، یادآور شد: در حال حاضر قانونی که نانوشته بر روی کاغذ باشد، نداریم؛ از جمله سند ملی شورای سالمندی و …. ، اما متاسفانه در بحث اجرا و تعامل و همکاری بین بخشی نیاز به پیگیری بیشتری وجود دارد.

 همچنین در ادامه، دکتر سید محمد موسوی خطاط، کارشناس سیاست گذاری حوزه رفاه و تامین اجتماعی با اشاره به این که در معیشت سالمندی به جز طرح‌ها‌ی بازنشستگی برنامه جدی دیگری وجود ندارد و صندوق‌ها‌ نیز در تامین معیشت سالمندان مخصوصا در سال ۱۴۱۰ (شروع بحران سالمندی کشور) ایده‌آل نیستند، گفت: باید مفهوم بازنشستگی و سالمندی را بهم نزدیک کنیم تا هم صندوق‌ها‌ توسعه یابند و هم سالمندان از مزایا بهره‌مند گردند.

موسوی خطاط با بیان این که امنیت اقتصادی زیرمجموعه امنیت پایه محسوب می‌شود، به اهمیت این موضوع پرداخت و گفت: اگر امنیت اقتصادی سالمندان و جامعه تامین نشود، شاهد بی مسئولیتی افراد، کاهش خلاقیت و کاهش تمایل افراد به کار و مشکلات عدیده دیگری خواهیم بود. در یک کلام، اگر یک سطح مشخصی از امنیت اقتصادی وجود نداشته باشد، در توانمند سازی موفق نخواهیم بود.