راه کارهای کاهش خطرات آشکار و پنهانی که سالمندان را تهدید می‌کند

«پنجم این ماه طبق روال هر ماه سری به بانک دو تا چهارراه بالاتر زدم تا مستمری‌ام را بگیرم. تا وارد پیاده‌رو شدم فقط صدای رد شدن موتورسیکلت را شنیدم و جوانی را دیدم که در چشم‌به‌هم‌زدنی کیف‌دستی‌ام را کشید و رفت… تا به خودم آمدم، دیدم نقش بر زمین شده‌ام، عینکم را از روی زمین برداشتم و به چشمم زدم؛ اما فقط هاله‌ای از آن موتورسوار را دیدم که به‌سرعت از آن خیابان دور می‌شد.»

این بخشی از صحبت‌های خانم میان‌سالی است که در اتوبوس حادثه کیف‌قاپی‌اش را برایم تعریف کرد. او متاسفانه دچار شکستگی بینی و ضرب‌دیدگی مچ دست هم شده بود. با افسوس از گذشته‌ای یاد می‌کرد که انگار دیگر قرار نیست شرایط به روال عادی خود بازگردد.

آخر تمام صحبت‌هایش هم گلایه از گرفتاری‌ها و مشغله‌های عجیب‌وغریبی است که بین او و فرزندانش فاصله انداخته است. این پیرزن تنها، طولانی‌بودن مسیر خانه فرزندانش را یکی از دلایلی عنوان می‌کند که به آن‌ها اجازه نمی‌‌دهد مرتب به او سر بزنند.»

قبول داریم این روزها سبک زندگی ما بسیار متفاوت از زندگی مادربزرگ و پدربزرگ‌های ماست.‌‌ دنیایی که ما در آن هستیم در هر زمینه‌ای پیشرفته‌تر از دنیایی است که آن‌ها با آن در گذشته روبه‌رو بوده‌اند و سالمندان گاه در برابر تغییرات روزافزون زندگی ماشینی، دچار سردرگمی و ناباوری می‌شوند.

تکنولوژی هر روز دریچه تازه‌ای روی سالمندان می‌گشاید و آن‌ها در بسیاری مواقع احساس ناتوانی، درماندگی و خطر می‌کنند. به‌راستی در چنین دنیایی چه راهکارهایی پیش‌ روی سالمندان است؟

تنهایی معضل همه سالمندان
اگر پای دل‌درد سالمندان بنشینید تنهایی و ازدست‌دادن همسرشان شکایتی رایج بین آن‌هاست. حتی اگر رفیق و یار زندگی‌شان همراهشان باشد، بازهم دیگر فضای خانه مانند روزهای گذشته آن شادابی و شور را ندارد؛ زیرا فرزندان بزرگ شده‌اند و به دنبال سرنوشت خود رفته‌اند، زندگی مشترک تشکیل داده‌‌اند یا برای ادامه تحصیل به شهر و دیار دیگری رفته‌اند و حضوری دائمی در خانه ندارند.

ازاین‌رو تنهایی یکی از موقعیت‌های ترسناک و خطرناکی است که سالمندان با آن مواجه هستند. در گذشته آن‌ها در خانه‌های بزرگی زندگی می‌کردند درحالی‌که ترسی از دزد نداشتند؛ اما امروزه با هر صدای زنگ یا کوچک‌ترین صدایی تصور می‌کنند که دزدی به خانه قدم گذاشته است. آن‌ها دیگر مثل گذشته توان مقابله با چنین خطرات و حوادثی را ندارند و حتی تصور اینکه با چنین حوادثی روبه‌رو شوند می‌تواند خواب راحت را از چشم‌های آن‌ها بگیرد.

این‌ها بخشی از صحبت‌های دکتر محمد احمدیان، مدیر گروه سلامت خانواده، جمعیت، تغذیه و مدارس مرکز بهداشت استان خراسان رضوی است که قصد دارد در ادامه در خصوص این گروه سنی با شهرآرا به گفتگو بنشیند.

شرط اول؛ رعایت نکات ایمنی
اگر به‌تنهایی زندگی می‌کنید می‌توانید از وسایل هشداردهنده‌ای که در این زمینه وجود دارد، کمک بگیرید. اگر منزلتان ویلایی است یا در آپارتمان سکونت دارید می‌توانید برای درها و پنجره‌ها حفاظ بگذارید یا از وسایل هشداردهنده، درهای ضد سرقت کمک بگیرید و همچنین می‌توانید آن را به سیستم دزدگیر و دوربین‌های مداربسته مجهز کنید یا از آیفون‌های تصویری و… روی در نصب کنید.

با این تمهیدات می‌توانید خانه را برای خودتان امن‌تر کنید.با گذاشتن وسایل تصویری این امکان برای شما فراهم می‌شود تا از ورود افراد غریبه جلوگیری کنید. در همین زمینه به سالمندان توصیه می‌شود از راه‌دادن افراد ناشناس به آپارتمان جلوگیری و حتی‌المقدور از سکونت در خانه‌های قدیمی که حفاظ و تدابیر امنیتی لازم را ندارند، خودداری کنند.

توصیه دیگری که از سوی پلیس به شهروندان، خصوصا سالمندان می‌شود، این است که مدارک شناسایی کسانی را که به در منزل مراجعه و خود را مامور آب، برق، گاز، تلفن و چیزهای دیگر معرفی می‌کنند، بررسی کنند.به سالمندان توصیه می‌شود تا چهره کسی را نشناخته‌اند او را به‌عنوان همسایه‌ای که کلید جا گذاشته است به داخل آپارتمان راه ندهند. به‌هیچ‌عنوان از تنهایی خود با کسی صحبت نکنند و حتی در حضور دیگران بگویند نوه‌ها یا بچه‌هایتان شب نزدتان می‌مانند.

تهدیدی از جنس دارو
با افزایش سن و بیماری‌هایی که امکان دارد هر سالمندی به آن مبتلا شود، مصرف دارو امری بدیهی است. یکی دیگر از خطرهایی که سلامت سالمند را تهدید می‌کند مصرف داروهاست، شاید در وهله اول به نظر شما خطری در کار نباشد؛ اما ضعف قوه بینایی مشکل بسیاری از این گروه است و از سوی دیگر مصرف بیشتر دارو می‌تواند عواقب خطرناکی را برای آن‌ها به دنبال داشته باشد.

به سالمند و اطرافیان آن‌ها توصیه می‌شود اگر فراموش می‌کنند که داروهایشان را به‌موقع مصرف کنند یا ترس از این دارند که دوز بیشتری را در هر وعده مصرف کنند می‌توان داروها را به تعداد معینی در اختیارشان قرار داد. یا ظرف‌های مخصوصی که بابت این کار در بازار وجود دارد برایشان تهیه کرده است و داروها را در آن قرار دهید.برای زمان داروها هم می‌توانید از ساعت زنگ‌دار کمک بگیرید.

همچنین می‌توانید برای یادآوری در طول روز با آن‌ها در تماس باشید و به سالمندتان هشدار بدهید که زمان مصرف دارویش را فراموش نکند. توصیه می‌شود در صورت بروز هرگونه مسمومیت دارویی با اورژانس تماس بگیرید و داروی مصرفی را نیز به‌همراه داشته باشید و از اقدامات خودسرانه پرهیز کنید.

خانه‌ای امن برای سالمند
یکی از ویژگی‌های دوران پیری، کندی در تمامی حرکات و ازجمله رفلکس‌های فرد سالمند است؛ بنابراین تاخیر در واکنش‌های رفلکسی سبب تاخیر در دور شدن از منبع خطر می‌شود. به دنبال همین تاخیر در واکنش‌ها خطرهایی سلامت سالمند را چه در منزل و چه خارج از منزل تهدید می‌کند که بدین نحو سالمند و اطرافیانش باید همواره مراقب خطر و تامین ایمنی در منزل باشند.

زیرا بر طبق آمار بسیاری از شکستگی‌ها، سوختگی‌ها، سقوط‌ها و… که جزو صدر حوادثی است که سلامت سالمند را تهدید می‌کند ناشی از کندی در حرکات است. به همین دلیل توصیه می‌شود مکان‌هایی که در منزل بیشتر مورد استفاده است مانند حمام، سرویس بهداشتی، آشپزخانه را با استفاده از وسایل مناسب ایمن شود که از آن جمله می‌توان به استفاده از دستگیره‌های مناسب در، کف‌پوش‌های غیر لغزنده، نصب میله کنار در حمام، توالت، راهروها، پله‌ها و اتاق‌ها، رفع هرگونه ناهمواری در کف و هم به استقلال بیشتر زندگی فردی سالمند کمک کرد و هم موجب تأمین ایمنی و رضایت بیشتر سالمند را فراهم کرد.

وجه نقد در منزل تهدیدی بالقوه
نگهداری وجه نقد و اشیای گران‌قیمت در منزل یکی دیگر از تهدیدهایی است که می‌تواند سبب تحریک افراد سودجو یا دزدها شود. ازاین‌رو پلیس همواره به سالمندان هشدار می‌دهد، به‌هیچ‌عنوان مکان وجه نقد، طلا، شمش، اشیای قیمتی و… را با همسایه‌ها در میان نگذارند.

اگر عابر بانکی دارند که در وجه نقدشان را به آن واریز می‌کنند، رمزش را به فردی نگویند. می‌توانند وسایل گران‌قیمت خود را به صندوق امانت بانک بسپارند تا از خطراتی که امکان دارد تهدیدشان کند در امان باشند.

مراقب پرستار سالمند باشید
تحلیل‌شدن قوای بدنی، بیماری، ازکارافتادگی یا ازدست‌دادن همسر ازجمله دلایلی است که پای پرستار را به خانه فرد سالمند باز می‌کند. ازاین‌رو به اطرافیان سالمند توصیه می‌شود در انتخاب پرستار دقت کافی را داشته باشند تا فرد امین و درستکار را انتخاب کنند. با توجه به اینکه برخی از پرستاران نیمه‌وقت یا تمام‌وقت با سالمند همراه هستند امکان سوءاستفاده مالی، سالمند آزاری، رسیدگی‌نکردن و مراقبت ناکافی و… وجود دارد.

برای پیشگیری از هرگونه مشکل به‌صورت اتفاقی و سرزده به خانه سالمند بروید تا در صورت مشاهده یا شکایت سالمند بتوانید آن را به‌موقع حل‌وفصل کنید.

خطرهای حمل پول
خطر فقط در محیط منزل، فرد سالمند را تهدید نمی‌کند؛ بلکه این خطرات امکان دارد در محیط بیرون هم سالمند را تهدید کند. یکی دیگر از مشکلاتی که در جامعه‌های مدرن، سالمندان را تهدید می‌کند حمل پول است. بسیاری از سالمندان برای دریافت پول، گرفتن مستمری، حقوق بازنشستگی‌شان یا پرداخت قبض‌های خود از باجه‌های خودپرداز دچار مشکل هستند و گاه از اطرافیانمان می‌شنویم که افراد سودجو مبلغ بیشتری از کارت سالمند برداشت کرده‌اند یا از طریق کارت کلاهبرداری‌های متعددی را انجام داده‌اند.

دکتر احمدیان به سالمندان توصیه می‌کند تا آنجا که امکان دارد از حمل‌ونقل پول نقد خودداری کنند و اگر ناچار به این کار شدند آن را در کیف‌های گردن‌آویز زیر لباس حمل کنند یا بسته پول را هنگام حرکت سمت دیوار قرار دهند. بهتر است پول خود را به‌صورت کارت حمل کنند در این صورت ضمن امکان استفاده از خرید مجازی می‌توانند از امنیت بیشتری برخوردار باشند.

خطرهای ناشی از کلاهبرداری
یکی دیگر از مشکلاتی که در زمینه تکنولوژی برای سالمند بسیار رخ می‌دهد استفاده از کارت‌ها و نحوه استفاده از آن‌هاست. متاسفانه سالمندانی وجود دارند که آشنایی با نحوه کار کردن با کارت‌ها را ندارند و اگر آشنایی کامل با طرز کار این کارت‌ها را نداشته باشند به‌راحتی افراد سودجو از این موقعیت استفاده و حسابشان را خالی می‌کنند. ممکن است ماه‌ها بگذرد و فرد سالمند متوجه برداشت از حسابش نشده باشد. برای اینکه جلوی هرگونه سوءاستفاده را بگیرید لازم است ملاحظات زیر را رعایت کنید:

﷯رمز کارت‌های عابر بانک خود را بعد از دریافت تغییر دهید.
﷯رمز عابر بانک را در کنار یا پشت عابر بانک خود یادداشت نکنید؛ زیرا به محض سرقت یا مفقودشدن هر کسی می‌تواند پول داخل آن را برداشت کند.
﷯هیچ‌وقت کارت عابر بانک خود را به کسی ندهید تا برایتان عملیات بانکی انجام دهد.
﷯اگر از شما خواستند برای اینکه به کسی کمک یا دریافت و پرداختی داشته باشید طبق دستورالعمل خاصی که شخص به شما دیکته می‌کند رمزها یا کدهایی را در حساب خود وارد کنید، این کار را نکنید.
﷯برای هر عملیات عابر بانک که نمی‌دانید چگونه باید صورت گیرد با متصدی بانک مشورت کنید.
﷯برای خرید‌های اینترنتی از صفحه کلید مجازی که روی نمایشگر است، استفاده کنید. مشخصات کارت خود را برای کسی ایمیل یا پیامک نکنید.
﷯رمز کارت‌های عابر بانک خود را بعد از دریافت تغییر دهید.
﷯هیچ‌وقت کارت عابر بانک خود را به کسی ندهید تا برایتان عملیات بانکی انجام دهد.
﷯درصورتی‌که توانایی انجام دادن کارهای بانکی یا برداشت پول را ندارید، می‌توانید از فرزندتان، نوه یا هر فرد امینی که می‌شناسید کمک بگیرید.
﷯به‌تنهایی برای گرفتن وجه نقد یا خرید اقدام نکنید و از افراد مورد اعتماد خود کمک بگیرید.

سمیرا منشادی