صفحه نخست » بنیاد فرزانگان

[pdf id=28233]

شیوه نامه ی اجرایی تأسیس بنیاد فرزانگان

دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور

سال1396

مقدمه، تعاریف و اهداف تأسیس

مقدمه:

رسول اكرم (ص) مي فرمايد: “فرد سالخورده در ميان خانواده اش همچون پيامبر در ميان امتش مي باشد.”

امام سجاد(ع) حق سالمندان را بر دیگران چنین بیان فرموده اند: “حق سالخورده این است که حرمت پیری اش را نگه داشته و در کارها او را مقدم بداری. در اختلافات، [خصمانه] با او رو به رو نشوی. در راه رفتن، بر او سبقت نگیری و پیشاپیش او راه نروی. نادانش نشماری و اگر رفتار جاهلانه ای کرد، تحمل کنی. به مقتضای سوابق مسلمانی و سالمندی، احترامش کنی که حق سن و سال نیز چون حق اسلام است”.

هرچند سالمندي فرآيند مداومي در زندگي انسان است، ولي اينكه دقيقاً از چه سني آغاز مي شود و چه وقت مي توان فردي را سالخورده تلقي نمود دقيقاً مشخص نمي باشد! چرا كه هركس ممكن است در سن خاصي پير شود، به طوري كه برخي افراد در سنين نسبتاً جواني پير مي شوند و بعضي تا دير زماني جوان مي مانند.

سير پير شدن يك فرد منحصر به خود اوست و شديداً تحت تأثير كنش بين عوامل ژنتيكي و محيطي مي باشد. سن تقویمی كه بر اساس سنوات سنجيده مي شود و سن فيزيولوژيك كه بر اساس ظرفيت عملكردي تعيين مي گردد هميشه بر هم منطبق نيستند. يك فرد ممكن است نسبت به سن خود جوان تر يا پيرتر به نظر آيد و امكان دارد نسبت به سن خود ظرفيت هاي عملكردي بيشتر يا كمتري داشته باشد.

در حالي كه پيري يك پديده طبيعي بوده و به تنهايي باعث بروز بيماري نمي شود اما ارتباط بين پيري و بيماري رابطه اي شناخته شده است. در واقع ميزان مرگ ناشي از تمام بيماري هاي مهم با افزايش سن زيادمي شود و علت اين امر بيشتر مربوط به كاهش توانايي افراد سالخورده در پاسخ دهي به فشار خارجي مي باشد.

در اغلب جوامع شهري، مرز قراردادي 60 سال سن، يعني زماني كه فرد از خدمت بازنشسته مي شود، آغاز سالمندي را نشان مي دهد. به همين دليل افراد 60 ساله و بالاتر به عنوان سالمندان يك كشور شناخته مي شوند. اگر چه در بعضي منابع ديگر، 65 سالگي به عنوان مرز مشخص كننده در نظر گرفته شده است.

خدمات مبتنی برجامعه مورد نیاز افراد سالمند:

مراکز توانبخشی روزانه
برنامه های جامع بهبود تغذیه
خدمات مرتبط با حفاظت در مقابل سالمندآزاری
خدمات بیماریابی و ارتقاء سلامت
آموزش های مرتبط با سبک زندگی سالم و ارتقاء کیفیت زندگی
تأسیس دانشگاه های نسل سوم
مسکن مناسب
مراقبت های موقت نگه داری در مراکز یا در منزل
معاضدت های حقوقی
مراکز جامع چند منظوره توانبخشی سالمندان
مشاوره روانشناسی
برنامه های بازنشستگی
خدمات درون منازل
حمل و توزیع غذای مورد نیاز در منازل
خدمات بهداشتی در منازل
خدمات پزشکی و پرستاری در منازل
خدمات خانه داری در منازل
خدمات سرویس و تعمیرات در منازل
خدمات پاسخ دهی به موارد فوریت های شخصی
نظارت تلفنی و دیدارهای دوستانه
مناسب سازی محیط داخل منزل و محله برای تسهیل زندگی سالمند
پذیرش و مشارکت دهی در ارتقا و توسعه محلی

بديهي است كه بسياري از اين خدمات با جلب مشاركت سالمندان، اعضاء خانواده ها و افراد داوطلب و خير در كنار حمايت ها و مساعدت هاي مالي و فني دولت امكان پذير مي باشد.

طرح ايجاد بنیادهای فرزانگان در كشور پاسخي است به اين نياز روزافزون كه حفظ سلامت و توانمندسازي سالمندان را از طريق مبتني بر جامعه و مشاركت همگاني مد نظر قرار داده است.

بخشي از اهداف مذکور از طريق ارائه آموزش صحيح روش زندگي به سالمندان و ساير افراد جامعه محقق مي گردد.

گروه سالمندان طبقه متوسط مايلند در زمينه هاى اجتماعی مشاركت داشته باشند. به نظرمى رسد آنها با اشتیاق تمام مایل هستند كه جامعه در زمينه هاى اجتماعی و اقتصادی از تجربه هايشان بهره مند شود، در غير اين صورت احساس پوچی و بطالت بر زندگي شان سايه مى افكند و هر روز مشكل خود را پيچيده تر احساس مى كنند.

زندگی سالم در گرو شاد زیستن است كشور ما با جمعيتي بالغ بر79 ميليون و 926 هزار و 270 نفر كه بخش زيادي از آن را قشر جوان، و بیش از 9درصد آن را سالمندان تشكيل مي دهند ‌‌بايد دارای رتبه‌اي بسيار بالا در زمينه شور و نشاط اجتماعي باشد؛ ‌‌‌چرا كه قشر جوان در هر كشور نشان از پويايي، ‌‌‌حركت و نشاط است. متأسفانه زماني كه صحبت از نشاط و شادي در جامعه به ميان مي‌آيد، ‌‌‌بعضي از افكار و ذهن‌هاي پريشان تعاريف اشتباهي از جمله رقص و پايكوبي براي نشاط در جامعه ارائه مي‌كنند كه اين موضوع و نداشتن يك تعريف واحد براي آشنايي مردم با مفهوم نشاط، ‌‌مشكل را دو چندان كرده است.

در صورتي كه منظور از نشاط در جامعه آرامش فكري به دور از هر گونه دغدغه اضافه يا افكار پريشان در بين مردم است كه آسيب‌هاي اجتماعي و هياهوي زندگي شهري باعث شده است. امروزه نشاط اجتماعي يكي از مهم‌ترين نيازهاي جوامع بشري است. اين امر در شهرهاي بزرگ كمتر ديده مي‌شود، چرا كه شهروندان به ويژه ساكنان كلان شهرها، نه تنها فرصت كمتري براي انديشيدن به ‌خودشان و نيازهايشان دارند بلكه در اين ميان از سالمندان در خانواده نيز غافل مي باشند همچنين در اغلب جاها از لحاظ فضاهاي عمومي و فرصت‌هاي نشاط‌آور محدوديت وجود دارد و اين فضاها گسترده و به طور عادلانه در همه شهر پراكنده نشده است و شهروندان براي دسترسي به اين فضاها مشكلاتي دارند و اين عوامل موجب افزايش استرس و اضطراب مي‌شود. اگر محيط نشاط‌آور باشد افراد احساس نشاط و آرامش مي‌كنند و آن را درك مي‌كنند. هر چه امنيت كمتر باشد و نظم و روال عادي زندگي به مخاطره بيفتد تصميم‌گيري و سلامت روان كاهش مي‌يابد. ايجاد نشاط در جامعه با استفاده از ابزارهاي مختلف به ويژه ارتقاء كيفيت مبلمان شهري، احداث پارك‌هاي تخصصي، مجتمع هاي فرهنگي، ورزشي در سطح شهر از جمله مجموعه هاي ويژه سالمندان، پارك خانواده یا بانوان و احداث واحدهاي ورزشي، مي‌تواند عاملي براي ايجاد روحيه نشاط و شادابي در بين اقشار مختلف مردم به ويژه سالمندان و جوانان باشد.

تعاریف تخصصی:

آئین نامه تشكيل شوراي ملي سالمندان:

هيأت وزيران در فروردين ماه 1383با تصويب آيين‌نامه اجرايي جزء(5) بند(الف‌) ماده‌(192) قانون برنامه سوم توسعه مقرر كرد به منظور ساماندهي سلامت و رفاه سالمندان، شوراي ملي سالمندان به دبيری رئيس سازمان بهزيستي كشور تشكيل شود. از سوي ديگر، از آنجا كه مستند قانوني تصويب اين آيين نامه جزء(5) بند(الف‌) ماده‌(192) قانون برنامه سوم توسعه است، و بر مبناي بند«ط» ماده(97) قانون برنامه ی چهارم توسعه، سامان دهی سالمندان مورد تأکید قرارگرفته است.

به منظور ساماندهی سلامت و رفاه سالمندان، شورای ملی سالمندان به ریاست وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دبیری رییس سازمان بهزیستی کشور و با حضور اعضای ذیل تشکیل می گردد:

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یا یکی از معاونان آن
وزیر مسکن و شهرسازی یا یکی از معاونان آن
وزیر اقتصاد و دارایی یا یکی از معاونان آن
وزیر آموزش و پرورش یا یکی از معاونان آن
وزیر کشور یا یکی از معاونان آن
وزیر جهاد کشاورزی یا یکی از معاونان آن
وزیر صنعت، معدن و تجارت یا یکی از معاونان آن
وزیر ورزش و جوانان یا یکی از معاونان آن
رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور یا یکی از معاونان آن
رییس صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
سرپرست کمیته امداد امام خمینی_(ره)
رییس سازمان تأمین اجتماعی
رییس سازمان بازنشستگی کشوری
مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح
معاونت اجتماعی فرهنگی شهرداری تهران
نمایندگان سازمان مردم نهاد مرتبط با حوزه سالمندی (حداقل 3 نفر و حداکثر 5 نفر)
سه نفر متخصص دانشگاهی صاحب نظر در امر سلامت سالمندان به انتخاب رییس شورا

مفهوم سالمندی:

برای سالمندی و تعریف آن چند مفهوم و معیار مطرح شده است. اساسی ترین معیار در مفاهیم مرتبط با سالمندی، سن تقویمی یا سن سالمندی است.

سن سالمندی:

هر چند سالمندي فرآيند مداومي در زندگي انسان است، ولي اينكه دقيقاً از چه سني آغاز مي شود و چه وقت مي توان فردي را سالخورده تلقي نمود؛ دقيقاً مشخص نمي باشد! چرا كه هر كس ممكن است در سن خاصي پير شود، به طوري كه برخي افراد در سنين نسبتاً جواني پير مي شوند و بعضي تا دير زماني جوان مي مانند. گزارش هایی وجود دارد كه در برخي كشورها افراد تا سنين خيلي بالا يعني صد سال و يا بيشتر عمر مي كنند.

سالمندی کارآمد:

به معنی ادغام نمودن سالمندان در فعالیت های محوری ـ اجتماعی ـ اقتصادی می باشد. عدم توجه به این مهم به معنی پشت کردن و غفلت نسبت به حقوق سالمندان و هدر رفتن ذخیره مهارت ها، تجربیات و ذکاوت جمعی موجود در سالمندان می باشد.

سالمندی فعال:

سالمندی فعال به عنوان فرایند بهسازی فرصت های لازم برای ایجاد سلامتی، مشارکت و تأمین همه جانبه ی سالمندان در جهت ارتقاء کیفیت زندگی آنان می باشد. چه به صورت فردی و چه برای گروه های جمعیتی. سالمندی فعال به افراد امکان می دهد که پتانسیل های فیزیکی، اجتماعی و روانی خود را برای احساس بهباشی، شناسایی نمایند و در جامعه مشارکت نمایند، در عین این کار حفاظت، تأمین و مراقبت، تدارک نمایند. مفهوم واژه ی “فعال” تنها به منزله ی فعالیت فیزیکی و توانایی ملحق شدن به نیروی کار نمی باشد، بلکه به منزله ی مشارکت مداوم در تعاملات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، معنوی و مردمی می باشد.

مفهوم سالمندی موفق:

امروزه تصویر سنتی از سالمندان به عنوان افرادی بیمار، از کارافتاده، وابسته و تنها کاملاً تغییر کرده است و در بسیاری از جوامع با گذر زمان و افزایش سن و در طی فرایندی که سالمندی موفق نامیده می شود، به شهروندان ارشد تبدیل می شوند. اهداف سالمندی موفق را می توان شامل موارد زیر دانست.

اهداف سالمندی موفق:

سالمندی سالم	اجتناب یا به تعویق انداختن بیماری در سالمندان
سالمندی با حفظ کارایی	اجتناب یا به تعویق انداختن معلولیت در سالمندان
سالمندی با حفظ استقلال	اجتناب یا به تعویق انداختن وابستگی در سالمندان
سالندی با حفظ جایگاه و مشارکت اجتماعی	اجتناب از تنهایی و جداماندگی در سالمندان
سالمندی مولد	به تعویق انداختن بازنشستگی در سالمندان
سالمندی همراه با به فعل رساندن تمام استعدادها و توانایی های درونی	اجتناب از ناامیدی، بی انگیزگی و ایستایی در سالمندان
سالمندی با حفظ منزلت، کرامت و عزت نفس	اجتناب از تحقیر و تبعیض در سالمندان

نیازهای سالمندان:

سالمندان به اقتضای افزایش سن و نیز موقعیت اجتماعی و خانوادگی ای که در آن قرار می گیرند، علاوه بر نیازهای مشترک انسانی طبعاً نیازهایی متفاوت با سایر گروه های جامعه نیز خواهند داشت.

به نظر می رسد از مهم ترین نیازهای سالمندان برای بهبود شرایطشان، تغییر نگرش جامعه به سالمندی است.

شناخت بهتر نسبت به سالمندان و تغییر نگرش از سالمند به عنوان عضوی کم توان و نیازمند به عضوی فعال و مولّد و مجرب بایستی در دستور کار فرهنگی قرار گیرد.

علاوه بر این تغییر نگرش مهم، سالمندان به دلیل شرایط سنی نیازهای عاطفی بیشتری داشته و بایستی شرایط به گونه ای برایشان فراهم شود تا بتوانند از مصاحبت اعضاء خانواده و دوستان و همسالان خود بهره مند گردند.

سالمند نباید احساس انزوا و تنهایی کند. چنین احساسی مشکلات روحی و جسمی عدیده ای را برای آنان پدید می آورد. اگر شرایط مشارکت اجتماعی برای سالمندان فراهم شود، بدیهی است که گام مؤثّری در پویایی و سلامت معنوی سالمند و به تبع آن جامعه برداشته خواهد شد.

از سوی دیگر بالا رفتن سن، باعث افزایش مشکلات جسمی شده و افزایش نیاز به مراقبت های بهداشتی ـ درمانی را موجب می گردد. همچنین برطرف ساختن نیازهای اقتصادی و تحت پوشش بیمه های اجتماعی قرارگرفتن سالمندان هم اولویت اساسی دارد. بر مبنای آنچه برشمرده شد، مهمترین نیازهای سالمندان در چهار دسته قابل تقسیم است:

نیازهای مالی ـ اقتصادی: زن یا مردی که خود را زمانی صاحب قدرت و نفوذ اقتصادی می دانست و مدیر یا مسئول دخل و خرج بود به یکباره خود را نیازمند و بدون قدرت می یابد.
نیازهای درمانی و بهداشتی: مانند مراقبت های پزشکی، دارو، روان شناسی و پرستاری.
نیازهای رسانه ای و تفریحی: پارک و گردش، سفر، رادیو، تلویزیون، سینما، تئاتر و روزنامه ها و…
نیازهای روانی و اجتماعی: اواخر زندگی سالمندان عموماً با این تغییرات همراه است: افسردگی، زودرنجی، انتظار مرگ تدریجی، عدم سودمندی، خستگی، تغییر در الگوی خواب و بی خوابی و احساسات غم و اندوه به خاطر عدم توجه فرزندان و اطرافیان که عمری برای رفاه آنان تلاش کرده اند.

توانمندسازی:

برای آنکه به شناخت کاملی از مقوله توانمندسازی سالمندان دست پیدا کنیم، در آغاز بایستی با مفهوم واژه ی توانمندسازی آشنا شده و آنگاه این واژه را در حوزه سالمندی بازتعریف نماییم، چرا که در روند توسعه جوامع، توانمندسازی به ویژه در حوزه سالمندان، به عنوان گروه سنی فراموش شده از اهمّیتی دوچندان برخوردار است. در واقع امروزه یکی از مهمترین رویکردهای مرتبط با سالمندی در جوامع، لزوم”توانمندسازی” سالمندان است. به معنی”دادن قدرت یا اختیار به شخصی برای انجام عملی” و بر”توانمندسازی فردی” دلالت دارد. توانمندسازی افراد به معنی تشویق افراد برای مشارکت بیشتر در تصمیم گیری هایی است که بر فعالیّت آنها مؤثر است؛ یعنی فضایی برای افراد فراهم شود تا بتوانند ایده های خوبی را بیافرینند و آنها را به عمل تبدیل کنند. توانمندسازی به فرد این قدرت را می دهد که زندگی مستقل و با کیفیتی را تجربه کند.

فرآیند توانمندسازی ساختارهای اجتماعی منفی را از هم می پاشد به گونه ای که جامعه مورد نظر)سالمندان( ظرفیت و قابلیت و نیز حق لازم برای عمل و نفوذ در تصمیم ها را پیدا می کنند. این فرآیند مستلزم تغییر وضعیت افراد و حرکت به سوی مشارکت استراتژیک اجتماعی یا به عبارتی افزایش قدرت در سطح اجتماعی است. طبق تعریف بانک جهانی، توانمندسازی عبارت از “بالا بردن توانایی افراد و گروه ها برای تصمیم گیری و انتقال این تصمیمات به فعالیت ها و نتایج دلخواه است.” اگر شخص یا گروهی توانمند شده باشد، از توانایی تصمیم گیری مؤثر برخوردار است؛ بدین معنی که تصمیمات خود را به فعالیت ها و نتایج دلخواه انتقال می دهد.

به طور کلی توانمندسازی مفهومی کاربردی در جوامع امروزی است. توانمندسازی فرآیندی است پویا؛ چرخ هایی است تواناساز که وقتی افراد به آن وارد می شوند، به تدریج تجربه های جدید را فرا می گیرند. دانش سنتی و بومی از دست رفته خود را باز می یابند، با فنون و تکنیک های جدید آشنا می شوند، سطح دسترسی آنان به منابع و اطلاعات تغییر کرده و به گونه ای از خودآگاهی می رسند که می دانند چه می کنند و در کجا هستند. با این وصف وقتی یک فرآیند تواناساز آغاز می گردد، مردم قدرت گرفته و بهتر می توانند برای تغییر وضعیت خود اقدام کنند. توانمندسازی یک فرآیند گروهی است که در جریان آن اعتماد نیز تقویت شده و همبستگی های اجتماعی افزایش می یابد.

ابعاد توانمندسازی:

فرآیند توانمندسازی را می توان در پنج بُعد به شرح زیر مورد ارزیابی قرار داد:

احساس خود اثربخشی یا شایستگی: احساس شایستگی، اعتقاد فرد به توانایی هایش جهت انجام با مهارتِ فعالیت های مرتبط با خود ش است و افراد احساس می کنند که می توانند وظایفشان را با مهارت بالا انجام دهند.
احساس خودسامانی: هنگامی است که افراد به جای اینکه با اجبار در کاری درگیر شده یا دست از آن کار بکشند، به طور داوطلبانه در وظایف خویش درگیر شوند و بدین ترتیب احساس خودسامانی می کنند. آنان خود را افرادی خودآغازگر می بینند که قادرند به میل خود، اقدامات ابتکاری انجام داده، تصمیمات مستقل گرفته و افکار جدید را به آزمون بگذارند. افراد توانمند در مورد کارهایشان احساس مالکیت می کنند؛ زیرا آنان می توانند تعیین کنند که کارها چگونه باید انجام شوند و با چه سرعتی پایان یابند. داشتن حق انتخاب، جزء اصلی خودسامانی به شمار می رود. در تفاوت خود اثربخشی و خودسامانی باید گفت که خودسامانی به درستی حق انتخاب منسوب است؛ در حالی که خوداثربخشی به احساس قابلیت اشاره دارد.
پذیرفتن شخصی نتیجه: افراد توانمند احساس کنترل شخصی بر نتایج دارند. آنان بر این باورند که می توانند با تحت تأثیر قراردادن محیطی که در آن کار می کنند، یا نتایجی که تولید می شود، تغییر ایجاد کنند. پذیرفتن شخصی نتیجه، عبارت است از”اعتقادات فرد در یک مقطع مشخص از زمان در مورد توانایی اش برای ایجاد تغییر در جهت مطلوب”. داشتن احساس پذیرفتن شخصی نتیجه، کاملاً به احساس خودکنترلی مربوط است و برای اینکه افراد احساس توانمندسازی کنند، آنان نه تنها باید احساس کنند که آنچه انجام می دهند اثری به دنبال دارد، بلکه باید احساس کنند که می توانند آن اثر را به وجود آورند.
معنی دار بودن: احساس معنی دار بودن یک نگرش ارزشی است که از متجانس بودن آرمان ها و ارزش های افراد و آنچه که در حال انجام دادن آن هستند، حاصل می شود. افراد توانمند، احساس معنی دار بودن می کنند و معنی دار بودن به معنی ارتباط اهداف و وظایف کاری با ایده ها و استانداردهای فرد است. افراد به هنگام اشتغال به کاری که احساس می کنند معنی دار است، نسبت به زمانی که این احساس پایین است، بیشتر به آن متعهد و با آن درگیر شده و نیروی زیادتری برای آن کار متمرکز می کنند.
اعتماد: سرانجام افراد توانمند دارای حسی به نام اعتماد هستند و مطمئن هستند که با آنان منصفانه و یکسان رفتار خواهد شد. این افراد، این اطمینان را حفظ می کنند که حتی در مقام زیردست نیز نتیجه نهایی کارهایشان منصفانه خواهد بود. اعتماد همچنین به طور ضمنی دلالت بر این دارد که افراد اگر چه خود را در یک موقعیت آسیب پذیری قرار می دهند ولی ایمان دارند که در نهایت هیچ آسیبی در نتیجه آن اعتماد به آنان نخواهد رسید.

توانمندسازی سالمندان:

توانمندسازی سالمند به معنای داشتن سالمندانی پویا و فعال در جامعه و خارج کردن سالخوردگان از انفعال و انزواست. سالمندانی که به وضعیت و شرایط خود آگاهی و اشراف کامل داشته و برای بهبود شرایط زندگی خود تلاش می نمایند. توانمندسازی سالمندان فرآیندی است که طی آن سطح آگاهی های سالمندان نسبت به واقعیّت بیرونی افزایش یافته و آنها را به توانمندی های درونی خود واقف می گرداند. طی این فرآیند هنجارها و ارزش هایی احیا یا خلق می شوند که بر رفاه و عدالت اجتماعی در سطوح فردی، خانوادگی، اجتماعی و سیاسی زندگی سالمندان تأثیر می گذارد. اصطلاح توانمندسازی سالمندان به این معنا نیست که سالمندان توانمند نیستند بلکه آن ها در زمینه های مختلف بالقوه توانمندند. آنان اطلاعات بسیار زیادی از جامعه ی خود دارند و آن را بهتر از محققان می شناسند و به مسائل، مشکلات، نیازها و راه حل های آن ها وقوف بیشتری دارند؛ منتهی در شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی غالب، روابط در ارتباط با برنامه ها، پروژه ها و طرح ها به گونه ای رقم خورده که خود را منفعل می دانند.

حضور اجتماعی و مشارکتی سالمند در خانواده و جامعه، باعث پیشگیری از بسیاری از مشکلات فردی و اجتماعی دوره سالمندی و جمعیّت سالمند است. همچنین باعث پویایی بیشتر جامعه و بهره مندی بهینه از توانایی ها و اندوخته های تجربی و دانشی ـ مهارتی این قشر از جامعه می شود. این امر بیش از هر چیز نیازمند تغییر نگرش جامعه به سالمندی است. لزوم برنامه ریزی کلان برای این پدیده، برنامه ریزی برای حضور اجتماعی سالمندان، ایجاد اشتغال و حمایت از شرکت های بیمه؛ از لوازم چنین نگاهی است.

همچنین استفاده از تجارب کشورهای توسعه یافته در زمینه امنیّت، آموزش و اقتصاد سالمندی می تواند برای بهبود شاخص های زندگی سالمندی در ایران مفید باشد. برخی از این تجربه ها عبارت است از: “افزایش سن بازنشستگی، بازنشستگی پلکانی که فرد آرام آرام بازنشسته می شود، جلوگیری از بازنشستگی زودرس، فعالیت شرکت های بازنشستگی خصوصی و…

کارشناسان راهکارهای عملی و کاربردی زیر را جهت افزایش مشارکت اجتماعی سالمندان و کاهش میزان انزوای اجتماعی آنها پیشنهاد می کنند. چنین برنامه هایی در صورت تحقق باعث می شود تا با به حداکثر رساندن فرصت های بهداشتی، مشارکت و امنیّت، این افراد همگام با آهنگ افزایش طول عمر از افزایش کیفیت زندگی نیز برخوردار شده و به دور از انفعال و انزوا، همچنان عضوی توانمند، مؤثّر و فعال برای جامعه خود باشند:

الحاق بُعد مشارکت اجتماعی در برنامه های بررسی نیازهای سالمندان و برنامه ریزی جهت افزایش روزافزون میزان مشارکت اجتماعی این قشر در امور اجتماعی؛
آگاه سازی سالمندان در زمینه خدمات و فعالیت هایی که هم اکنون در کشور در جهت ارتقای سلامت آنها در دسترس هستند؛
ارجاع سالمندانی که در معرض خطر انزوای اجتماعی، تنهایی و افسردگی هستند به منابع مناسبی که در جامعه وجود دارند. انزوای اجتماعی سالمندان از مهم ترین عوامل افزایش میزان افسردگی و زوال عقل است و بنابراین ادامه فعالیت های اجتماعی و بشردوستانه، برقراری ارتباط دوستانه با سایر افراد سالمند و صرف اوقات با آن ها به تضمین رضایت روانی آن ها منجر می شود؛
حفظ و ارتقای سلامت سالمندان از طریق پیشگیری از بروز بیماری ها، درمان و برنامه های ناتوانی.
افزایش فعالیت های گروهی شامل احداث کانون های اجتماعی،کلوپ های اجتماعی، افزایش فعالیت های مذهبی، توصیه به انجام فعالیت هایی همراه با خانواده نظیر مسافرت، زیارت یا رفتن به پارک برای سالمندان ضروری است؛
به کارگیری مجدد سالمندانی که از نظر جسمانی فعال و مناسب هستند، در مشاغل بلاتصدی بخش های خصوصی، مراکز نگهداری کودکان و نیز در فعالیت های بهداشت جامعه مانند مراقبت از کودکان در مراکز بهداشتی، ایمن سازی همگانی، برنامه های به سازی یا سایر فعالیت های مشابه؛
افزایش حمایت های اجتماعی توسط دولت، مؤسسات مرتبط و خانواده ها جهت ارتقاء سلامت جسمی، اجتماعی و مذهبی سالمندان؛
بسیاری از مشکلات روانی، اجتماعی سالمندان مربوط به کنار گذاشتن آنها از خانواده و فعالیت های اجتماعی است که ایجاد زمینه مشارکت سالمندان در اجتماع، تقویت و اجرای قوانین حمایت کننده از آنها می تواند گام های مؤثّر در رفع این مشکل باشد؛
یکی از عوامل مؤثّر بر سالمندی موفق، برقراری و حفظ روابط اجتماعی با دیگران است. سالمندان به حمایت اجتماعی نیاز دارند تا بتوانند بر بیماری ها و نیازهایشان، وابستگی و تنهایی هایشان مقابله کنند تا نسبت به آینده خوشبین باشند. با توجه به تغییراتی که در ساختار کنونی جامعه ایجاد شده، بسیاری از سالمندان در معرض تنهایی، انزوای اجتماعی و محدودیت در روابط اجتماعی هستند.

این نکته نیز قابل تأمّل است که بر مبنای برخی پژوهش ها، تجربه خوب از دوران سالمندی با احساس توانمندی رابطه مستقیم دارد. ساختار اصلی توانمندی را نیز رضایت درک شده و حس کنترل تشکیل می دهد. از این رو اگر سالمندان درک خوبی از توانایی های خودمراقبتی، رضایت و بالندگی از عمر و حس مالکیت داشته باشند، حس توانمندی بیشتر و در نتیجه کیفیت زندگی بهتری خواهند داشت.

بدیهی است که جهت تحقق مؤثّر توانمندسازی سالمندان، برنامه ریزی و مدیریتی منسجم و یکپارچه ضروری است. نظر به اهمیّت فرآیند توانمندسازی، سازمان ها، نهادها و دستگاه های مختلف اجرایی از دیدگاه خود به آن پرداخته و آن را در راستای سیاست ها و وظایف اجرایی خود باز تعریف نموده اند. در این راستا توانمندسازی سالمندان به عنوان یکی از اولویت های سازمان بهزیستی است که علاوه بر فعالیّت در حوزه مادی، ارتقاء عزت نفس افراد نیز یکی از اهداف این سازمان به شمار می رود. در واقع توانمندسازی سالمندان در شبکه شهری و روستایی به منظور آموزش شیوه ی زندگی سالم در تمامی ابعاد و سازگاری سالمند با دوران سالمندی و نهایتاً دستیابی سالمند به یک زندگی سالم و موفّق تدوین و ارائه گردیده است.

با توجه به تبیین جایگاه دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور به عنوان هماهنگ کننده اصلی کلیه سیاست ها و برنامه های مرتبط با اعتلای همه جانبه ی سالمندان کشور، (از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور)؛ در راستای سیاستگذاری های دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور؛ بنیاد فرزانگان “حلقه ی ارتباطی بین سیاستگذاری حوزه ی سالمندی در کشور و جامعه هدف سالمندی” می باشد که در این راستا با جذب منابع مورد نیاز جهت خدمت رسانی به سالمندان و بهره مندی از امکانات دستگاه های مختلف ـ کلیه سازمان های مردم نهاد و جهت نیل به اهداف سند ملی تدوین شده سالمندی کشور گام بر می دارد.

اهداف تأسیس و حوزه های فعالیت بنیاد فرزانگان

هدف كلي:

ایجاد حلقه ی ارتباطی بین سیاستگذاری حوزه ی سالمندی در کشور و جامعه هدف سالمندی، در راستای اهداف سند ملی سالمندی کشور

اهداف جزیی:

تكريم جايگاه سالمندان؛
استفاده از تجارب علمی و عملی سالمندان در جهت ارتقای جایگاه وضعیت عمومی جامعه؛
تبیین چارچوب های حقوقی و مسئولیت های مدنی مرتبط با امور سالمندان و ارائه خدمات مرتبط؛
تشویق مشارکت های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و توسعه ای سالمندان از طریق تسهیل تعامل همه جانبه ی آنان با خانواده و جامعه محلی؛
ترویج و تسهیل دستیابی به ابعاد سالمندی فعال و موفّق با تأکید بر ارتقاء سلامت روانی و حفظ دیدگاه سالمندی مثبت؛
استانداردسازی خودمراقبتی و نحوه ی ارائه خدمات در منزل از سوی خانواده و … برای ارتقاء همه جانبه ی سالمندی در هر طیفی از سلامت؛
تبیین و تعریف جایگاه و منزلت واقعی سالمند به لحاظ هویت فرهنگی و تقویت بسترها از طریق آموزش و خدمات مرتبط؛
برنامه ریزی برای گذراندن اوقات فراغت سالمندان؛
برنامه های اجتماع و محله محور توانمندسازی سالمند در مدیریت امور منزل، امور اقتصادی، تأمین امنیت و ایمنی همه جانبه؛
ایجاد محیط های دوستدار سالمند، ارتقاء سطح آگاهی، دانش و مهارت های سالمند مبتنی بر نیازها؛
افزایش روزافزون میزان مشارکت اجتماعی سالمندان در امور اجتماعی؛
آگاه سازی سالمندان در زمینه خدمات و فعالیت هایی که هم اکنون در کشور در جهت ارتقای سلامت آنها در دسترس هستند؛
ایجاد منابع مناسبی در جامعه برای ارجاع سالمندانی که در معرض خطر انزوای اجتماعی، تنهایی و افسردگی هستند؛
ایجاد زمینه ی ادامه فعالیت های اجتماعی و بشردوستانه، برقراری ارتباط دوستانه با سایر افراد سالمند و صرف اوقات با آن ها جهت تضمین رضایت روانی سالمندان؛
حفظ و ارتقای سلامت سالمندان از طریق آموزش روش های سبک زندگی سالم؛ خود مراقبتی و پیشگیری از بروز بیماری ها، درمان و ابعاد ناتوانی سالمندان.
افزایش فعالیت های گروهی اجتماعی، افزایش فعالیت های مذهبی، شرکت در تورهای زیارتی و سیاحتی سالمندان؛
ایجاد زمینه ای برای به کارگیری مجدد سالمندانی که از نظر جسمانی فعال و مناسب هستند. چه در قالب اشتغال پاره وقت، تمام وقت یا فعالیت های داوطلبانه.

شرایط و ضوابط دریافت پروانه تأسیس

شرایط تأسیس “بنیاد”:

تعداد اعضای اصلی هیأت مدیره باید فرد و حداقل 3 نفر و حداکثر 11 نفر بوده که واجد شرایط ذیل نیز باشند:

تابعیت جمهوری اسلامی ایران.
دارا بودن حداقل 40 سال تمام سن.

تبصره1: جهت تأسیس بنیاد مذکور حداقل دو سوم اعضای هیأت مدیره اصلی می بایست بالای 60 سال یا افراد دارای حکم بازنشستگی باشند.

تبصره2: متقاضیانی که قبل از تاریخ ابلاغ این شیوه نامه موفق به ثبت نام موسسه شده اند و مورد تأیید اداره بهزیستی استان قرار گرفته اند از بند حداقل سن مستثنی می باشند.

داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت از آن برای افراد مذکر.
عدم سابقه محکومیت قطعی کیفری مؤثر.
عدم اعتیاد.

تبصره: دریافت گواهی عدم اعتباد برای افراد 60 سال به بالا نیاز نمی باشد.

دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی دیپلم برای مدیر عامل و عضویت حداقل 40 درصد از اعضای دارای مدرک کارشناسی مرتبط با فعالیت مؤسسه در هیأت مدیره.

تبصره: برای کارکنان بازنشسته یا بازخرید سازمان بهزیستی، مدرک تحصیلی دیپلم با هشت سال سابقه کار مرتبط و مدرک کارشناسی غیرمرتبط با چهار سال سابقه کار مرتبط، معادل مدرک کارشناسی مرتبط محسوب خواهد شد.

عدم ارتباط سببی و نسبی بازرسین مؤسسه با اعضا هیات مدیره.
دفتر مرکزی مؤسسه غیر دولتی باید از حداقل فضا و امکانات اداری مناسب برخوردار باشد.
حداقل سرمایه اولیه برای مؤسسات غیردولتی غیرانتفاعی مبلغ ده میلیون ریال است.

مدارک لازم برای دریافت پروانه تأسیس:

فرم درخواست تکمیل شده پروانه تأسیس مؤسسه (پیوست شماره1)
سه نسخه اساسنامه تکمیل شده الگوی سازمان برای مؤسسات غیرانتفاعی غیرتجاری (پیوست شماره2)
فرم تکمیل شده مشخصات فردی اعضای اصلی هیات مدیره، مدیرعامل و بازرسان اصلی (پیوست شماره3)
تصویر برابر اصل شده تمام صفحات شناسنامه اعضای اصلی هیات مدیره، مدیرعامل و بازرسان اصلی
تصویر برابر اصل شده کارت ملی اعضای اصلی هیات مدیره، مدیرعامل و بازرسان اصلی
اصل گواهی عدم اعتیاد اعضای اصلی هیات مدیره، مدیرعامل و بازرسان اصلی
اصل گواهی عدم سوء پیشنه کیفری اعضای اصلی هیات مدیره، مدیرعامل و بازرسان اصلی
تصویر برابر اصل شده کارت پایان خدمت یا معافیت دائم اعضای اصلی هیات مدیره، مدیرعامل و بازرسان اصلی
سه قطعه عکس پرسنلی پشت نویسی شده اعضای اصلی هیات مدیره، مدیرعامل و بازرسان اصلی
گواهی تأیید نام مؤسسه از اداره ثبت شرکت ها و مؤسسات غیرتجاری با ذکر نام استان یا شهرستان محل مؤسسه
معرفی مکان مؤسسه به سازمان بهزیستی
صورتجلسه مجمع عمومی و هیات مدیره که به امضای تمامی اعضا رسیده باشد
تصویر برابر اصل شده آخرین مدرک تحصیلی اعضای اصلی هیات مدیره و مدیرعامل
ارائه فیش واریزی حداقل مبلغ سرمایه اولیه مندرج در بند8 ماده2 دستورالعمل ماده26 بعد از ثبت به حساب مؤسسه غیردولتی و اعلام شماره حساب به سازمان بهزیستی
تعهدکتبی مدیرعامل یا رئیس هیات مدیره مبنی بر اجرای دقیق مقررات عمومی مندرج در ماده20 دستورالعمل ماده26
تبصره1: کارکنان دولت در صورت ارائه آخرین حکم کارگزینی خود از ارائه موارد 6 و 7 این ماده معاف خواهند بود.
تبصره2: در خصوص عدم نیاز به اخذ گواهی عدم سو پیشینه کیفری و گواهی عدم اعتیاد برای افراد سرشناس و معتمدین محلی و موارد مشابه که در امور خیریه شرکت داشتند و نزد مردم و خیرین استان از اعتبار ویژه ای برخوردارند، کمیسیون ماده 26 استان تصمیم گیری می نماید.
تبصره 3: اشخاص حقیقی دارای پروانه معتبر از سازمان (اعم از پروانه فعالیت و پروانه مسئول فنی) در صورت عضویت در مؤسسات غیردولتی از ارائه گواهی های مربوط به عدم اعتیاد و عدم سو پیشینه کیفری معاف می باشند.

[iran-agency-map]

پیوست شماره1:

فرم درخواست ¨صدور ¨تمدید ¨تعویض پروانه تأسيس:

اينجانب……………………………………….. رئيس هيات مديره مؤسسه…………………………………………………………………………………………..

فرزند……………………. داراي شماره ملي………………………………………….. صادره از…………………………. متولد……………………………………

داراي مدرك تحصيلي ( مقطع و رشته )…………………………………………………………. ساكن شهرستان…………………………………………..

به آدرس:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

تلفن ثابت و همراه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ضمن معرفي اعضاي¨قدیم ¨اعضای جدید هيات مديره با مشخصات ذيل:

رديف	نام و نام خانوادگي	سمت در مؤسسه	سن	مقطع و رشته تحصيلي

متقاضي ¨دريافت ¨تمدید ¨تعویض ¨پروانه تأسيس به علت ¨تغییر اعضا ¨تغییر آدرس و فعاليت/ ادامه فعالیت در حوزه ¨اجتماعي ¨پيشگيري ¨توانبخشي به آدرس/آدرس جدید……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. مي باشم.

خواهشمند است دستور اقدام لازم را صادر فرمائید.

امضاء و تاریخ

کروکی مکان اصلی مؤسسه é شمال

پیوست شماره2:

باسمه تعالی

فصل اول: کلیات و اهداف

ماده 1

نام………………………………………………………………………………………………………………………. که در این اساسنامه به لحاظ رعایت اختصار…………………………………………………………………………………………………. نامیده می شود.

ماده 2

موضوع فعالیت مؤسسه خدمت رسانی به جامعه هدف سازمان بهزیستی(سالمندان) است که بخشی از فعالیت های حوزه های.………………………. و………………………….. و……………………………….. را شامل می شود.

اهداف مؤسسه عبارتند از:

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

روش های اجرایی اهداف مؤسسه عبارتند از:

تبصره1: انجام هرگونه فعالیت مغایر با اهداف اساسنامه ممنوع است.

تبصره2: تمامی فعالیت های مؤسسه غیرسیاسی است.

تبصره3: مؤسسه برای هر یک از اهداف و فعالیت های تخصصی خود باید از سازمان بهزیستی و مراجع ذیصلاح مجوز لازم را اخذ کند. فعالیت مؤسسه در زمینه های مزبور قبل از کسب مجوز از سازمان بهزیستی ممنوع است.

ماده 3

محل: مرکز اصلی مؤسسه

در…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. واقع است و در صورت نیاز می تواند برابر دستورالعمل اجرایی بند13 ماده26 در سایر نقاط شعبه دایرکند.

ماده 4

تابعیت: مؤسسه تابعیت جمهوری اسلامی ایران را دارد و تمامی اعضای آن تبعیت خود را از قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی ایران اعلام می دارند.

ماده 5

مدت فعالیت: مؤسسه از تاریخ تأسیس برای مدت.………………………….. تشکیل می شود.

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

ماده 6

دارایی اولیه مؤسسه اعم از نقدی…………………………………….. ریال و یا غیرنقدی معادل…………………………… ریال است که توسط هیات مؤسس تماماً پرداخت شده و در اختیار مؤسسه قرار گرفته است.

ماده 7

هیات مؤسس عبارتند از:

ـتبصره: هیات مؤسس بعد از ثبت مؤسسه و معرفی هیات امناء از بین خود و یا دیگران مسئولیتی در قبال مؤسسه نخواهند داشت. تمامی صفحات اساسنامه در زمان تأسیس مؤسسه باید به امضای هیآت مؤسس برسد و در صورت تغییرات بعدی، اساسنامه به امضای هیات امنا برسد.

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

فصل دوم: ارکان

ماده 8

ارکان مؤسسه عبارتند از:

الف: هیات امناء

ب: هیات مدیره

ج: مدیرعامل

د: بازرس یا بازرسان

الف: هیات امناء:

ماده 9

مجمع عمومی هیات امناء با تعداد…………………….. نفر تشکیل و عالی ترین مرجع تصمیم گیری در مؤسسه است که به صورت عادی یا فوق العاده تشکیل می شود.

تبصره: فعالیت هیات امناء افتخاری خواهد بود.

ماده 10

چنانچه هر یک از اعضاء هیات امناء فوت کند یا استعفاء دهد یا به هر علت امکان فعالیت یا مشارکت در مجمع عمومی را نداشته باشد، هیات امناء شخص واجد شرایط و مورد اعتماد را از میان داوطلبان و با رای سه چهارم اعضای خود به عنوان جانشین وی انتخاب خواهد نمود.

تبصره 1: چنانچه صلاحیت اکثریت اعضاء هیات امناء از نظر مراجع قانونی ساقط شود، مؤسسه از ادامه فعالیت محروم و اعلان خواهد شد.

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

تبصره2: حضور نماینده سازمان بهزیستی کشور در تشکیل مجامع فوق العاده در زمانی که انحلال مؤسسه مطرح است الزامی بوده و باید مراتب را به سازمان گزارش دهد.

ماده 11

مجمع عادی سالی یکبار در………………. ماه تشکیل خواهد شد. برای رسمیت جلسه حضور نصف به علاوه یک اعضاء و برای تصویب هر موضوعی نیز رای موافق اکثریت اعضای حاضر ضرورت دارد. در صورتی که در دعوت نخست اکثریت حاصل نشد، جلسه دوم حداکثر به فاصله پانزده روز از جلسه اول تشکیل و با هر تعداد حاضر جلسه رسمیت خواهد یافت. مجمع عمومی عادی ممکن است به صورت فوق العاده در هر زمان به تقاضای هیات مدیره یا یک سوم اعضای هیات امناء تشکیل شود.. دعوت برای مجمع عمومی به صورت کتبی یا درج آگهی در روز نامه کثیرالانتشار است.

تبصره: در صورت لزوم سازمان بهزیستی می تواند مقدمات تشکیل مجمع عمومی فوق العاده را، به خصوص در زمانی که استفعای دسته جمعی اعضای هیئت مدیره مطرح بوده و یا مؤسسه در مرحله انحلال قرار گیرد، انجام دهد.

ماده 12

وظایف مجمع عمومی هیات امناء عبارتند از:

انتخاب و تجدید انتخاب اعضای هیات مدیره و بازرسان (اصلی و علی البدل)
عزل بعض یا کل اعضای هیئت مدیره و بازرسان
استماع و رسیدگی به گزارش هیئت مدیره و بازرسان
بررسی و تصویب پیشنهادات هیئت مدیره و بازرسان
تعیین عضو جانشین هیئت امنا طبق مندرجات ماده 11
تصویب تراز نامه و منابع تأمین اعتبار
تعیین خط مشی مؤسسه با توجه به اهداف اساسنامه

تعیین روزنامه کثیر الانتشاری که آگهی ها و اطلاعیه های مؤسسه تا تشکیل مجمع عمومی سال بعد در آن انتشار خواهد یافت.

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

ماده 13

مجمع عمومی به طور فوق العاده هیات امناء با شرایط زیر تشکیل خواهد شد:

با درخواست هیئت مدیره یا بازرس و بازرسان
با درخواست یک سوم از اعضای هیئت امناء

تبصره: دعوت برای مجمع عمومی فوق العاده به

صورت کتبی یا درج آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار بوده و مطابق با شرایط برگزاری مجمع عمومی عادی تشکیل و رسمیت خواهد یافت و تصمیمات آن با حداقل دو سوم آرای موافق از تعداد حاضر در جلسه رسمی معتبر خواهد بود.

وظایف مجمع عمومی بطور فوق العاده هیآت امنا عبارتند از:

تصمیم گیری در خصوص تغییر مکان مؤسسه
تصمیم گیری در خصوص تغییر نام مؤسسه
تصمیم گیری در خصوص افزایش دارایی مؤسسه
تصمیم گیری در خصوص تغییر یا الحاق مواردی به اهداف اساسنامه
تصمیم گیری در خصوص تأسیس شعبه مؤسسه
تصمیم گیری در خصوص انحلال مؤسسه
عزل اعضای هیات مدیره و انتخاب هیات مدیره جدید

ماده 14

مجمع عمومی توسط هیات رئیسه ای مرکب از یک نفر رئیس و یک نفر نایب رئیس و دو نفر ناظر دایر می شود.

تبصره 1: اعضای هیات رئیسه با اعلام و قبول نامزدی خود در مجمع انتخاب خواهد شد.

تبصره 2: اعضای هیات رئیسه نباید از بین کاندیداهای هیات مدیره و بازرسان باشند.

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

ب: هیات مدیره

ماده 15

مؤسسه دارای هیئت مدیره ای مرکب از………….. نفر عضو اصلی و…….. نفر عضو علی البدل خواهد بود.

تبصره 1: جلسات هیات مدیره با حضور اکثریت اعضاء رسمیت یافته و تصمیمات متخذه با اکثریت آراء موافق معتبر خواهد بود.

تبصره 2: شرکت اعضای هیات مدیره در جلسات آن ضروری است و غیبت هر یک از اعضاء هیات مدیره بدون عذر موجه و بدون اطلاع قبلی تا سه جلسه متوالی و شش جلسه متناوب، در حکم استعفای عضو غایب خواهد بود.

ماده16

در صورت استعفا یا فوت یا سلب شرایط از هر یک از اعضای اصلی هیات مدیره، عضو علی البدل برای مدت باقیمانده هیات مدیره، به جای عضو اصلی انجام وظیفه خواهد کرد.

ماده 17

هیات مدیره علاوه بر جلساتی که بطور مرتب و حداقل هر…… روز یکبار تشکیل خواهد داد، بنا به ضرورت با دعوت کتبی رئیس هیات مدیره تشکیل جلسه فوق العاده خواهد داد. فاصله بین ارسال دعوتنامه و تشکیل جلسه هیات مدیره حداقل سه روز خواهد بود.

ماده 18

اعضای هیئت مدیره حداکثر تا یک هفته بعد از انتخاب شدن تشکیل جلسه خواهند داد و از بین خود یک نفر رئیس و یک نفر نائب رئیس انتخاب خواهد کرد.

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

ماده 19

هیات مدیره برای مدت 3 سال انتخاب خواهد شد. انتخاب مجدد هیات مدیره برای دوره های بعدی بلامانع بوده و هیات مدیره موظف است حداکثر دو ماه قبل از پایان تصدی خود از مجمع عمومی به منظور انتخاب هیات مدیره جدید دعوت نماید. هیات مدیره موظف است یک نسخه از نتیجه انتخابات خود را به سازمان بهزیستی استان یا ستاد ارسال کند.

ماده 20

هیات مدیره نماینده قانونی مؤسسه بوده و وظایف و اختیارات آن به شرح ذیل می باشد:

حفظ و حراست از اموال منقول و غیرمنقول
رسیدگی به حساب های مؤسسه وپرداخت بدهی ها و وصول مطالبات
اجرای مصوبات مجامع عمومی هیات امناء در راستای اجرای اهداف مؤسسه
افتتاح حساب در بانک ها به نام مؤسسه
انجام تشریفات قانونی و تعقیب جریانات قضایی و مالیاتی و ثبتی در تمامی مراحل قانونی در محاکم و تعیین حکم و تعیین وکیل و عزل آن، قطع و فصل دعاوی از طریق سازش و در صورت اقتضاء تفویض و واگذاری تمام یا قسمتی از اختیارات خود به هر شخص دیگر اعم از حقیقی یا حقوقی یا حق توکیل به غیر
به طور کلی هیات مدیره می تواند هر اقدام و معامله ای را که ضروری بداند در مورد نقل و انتقال اموال منقول و تبدیل به احسن یا رهن گذاری و فک رهن و استقراض به استثنای فروش اموال غیر منقول که مستلزم تصویب مجمع عمومی هیات امناء است به نام مؤسسه انجام دهد.

تبصره 1: تمامی اسناد و اوراق بهادار و تعهدآور با امضای………….. و………… با مهر مؤسسه معتبر خواهد بود.

تبصره 2: جز درباره موضوعاتی که به موجب مفاد این اساسنامه اخذ تصمیم و اقدام درباره آنها در صلاحیت خاص مجامع عمومی هیئت امناء است، هیات مدیره تمامی اختیارات لازم برای اداره امور مؤسسه را در چارچوب اهداف و وظایف دارد.

ماده 21

تمامی اسناد و مدارک مؤسسه اعم از مالی و غیر مالی در هر زمان بدون قید و شرط به وسیله هیات مدیره مؤسسه باید برای بررسی در دسترس کارشناسان مامور سازمان بهزیستی و بازرس (یا بازرسان) مؤسسه قرار گیرد.

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

ج: مدیرعامل

ماده 22

هیات مدیره می تواند از بین خود یا خارج از اعضای هیات مدیره، یک نفر شخص حقیقی را به مدیریت عاملی مؤسسه انتخاب نموده و حدود اختیارات او را تعیین کند، عزل وی نیز از اختیارات هیات مدیره خواهد بود و مدیرعامل در حدود اختیاراتی که از طرف هیات مدیره به وی تفویض می شود نماینده مؤسسه محسوب شده و از طرف مؤسسه حق امضاء را دارد.

تبصره 1: مدیر عامل برای مدت حداکثر 2 سال انتخاب خواهد شد.

تبصره 2: انتخاب مجدد مدیر عامل بلامانع است.

د: بازرس یا بازرسان

ماده 23

مجمع عمومی عادی هیات امناء……….. نفر را بعنوان بازرس اصلی و……………نفر را بعنوان علی البدل برای مدت یک سال انتخاب خواهد کرد.

تبصره: انتخاب مجدد بازرسان بلامانع است.

ماده 24

وظایف بازرس یا بازرسان به شرح زیر است:

بررسی تمامی اسناد و اوراق مالی و تهیه گزارش عملکرد مالی برای مجمع عمومی
بررسی گزارش سالانه هیات مدیره اعم از مالی وغیر مالی و تهیه گزارش عملکرد برای اطلاع مجمع عمومی
ارائه گزارش هر گونه تخلف هیات مدیره و مدیر عامل از مفاد اساسنامه به کمیسیون ماده 26 سازمان بهزیستی و مجمع عمومی.

تبصره: بازرس می تواند بدون داشتن حق رای در جلسات هیات مدیره شرکت کند.

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

فصل سوم: منابع تأمین اعتبار و مواد متفرقه

ماده 25

منابع تأمین اعتبار مؤسسه از طریق جمع آوری حق عضویت، هدایا، اعانات، قبول وصیت و وقف و از درآمد سایر فعالیتهای مندرج در ماده 7 اساسنامه و سایر کمک ها و تسهیلاتی که برای تامین منابع مالی مؤسسه تخصیص داده می شود تامین می گردد.

تبصره 1: تمامی وجوه و درآمدهای مؤسسه در حساب الکترونیکی مخصوصی که به نام مؤسسه و با معرفی سازمان بهزیستی، نزد هر یک از بانک های رسمی کشور جمهوری اسلامی ایران افتتاح شده است نگهداری خواهد شد در صورت نیاز سازمان بهزیستی مجاز است هرگونه گزارش گردش حساب مالی مؤسسه را از بانک طرف حساب آنها اخذ کند.

تبصره 2: سال مالی مؤسسه از اول فروردین ماه هر سال شروع و به آخر اسفند ماه همان سال خاتمه می یابد به استثنای سال اول که ابتدای آن از تاریخ تأسیس مؤسسه است.

ماده 26

کمک ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی مؤسسات خیریه ای که به ثبت رسیده اند و به مصرف گروه هدف سازمان می رسد از پرداخت مالیات معاف می باشند.

ماده 27

شرایط برخورداری از معافیت مالیاتی توسط مؤسسات خیریه:

عدم معامله مؤسسان و وابستگان درجه اول و دوم آنان و نیز هیات امنا و مدیران با مؤسسه
عدم هرگونه برداشت یا تخصیص از محل کمک ها و هدایای دریافتی و غیرنقدی مؤسسه توسط مؤسسان یا صاحبان سرمایه.
مرجع نظارت بر در آمد و هزینه مؤسسات خیریه، سازمان امور مالیاتی کشور و ادارات تابعه خواهد بود.

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

مؤسسات خیریه مکلفند صورتجلسات در آمد و هزینه سالانه خود را که متکی به اسناد و مدارک قابل قبول باشد، حداکثر تا 4 ماه بعد از پایان سال مالی مؤسسه به مرجع ناظر مربوطه تسلیم کنند و مرجع ناظر نیز باید ظرف 4 ماه از تاریخ وصول صورتحساب، نتیجه رسیدگی را در مورد صورتحساب درآمد و هزینه و رعایت مقررات قانونی و آئین نامه اجرایی ماده 139 قانون مالیاتهای مستقیم اعلام و درصورت تایید، گواهی لازم را جهت اقدام قانونی به اداره امور مالیاتی مربوطه تسلیم کند.
انجام سایر مقررات مذکور در آئین نامه اجرایی مربوطه و تکالیف مقرر از جمله تسلیم به موقع اظهار نامه و تراز نامه و حساب سود و زیان و پرداخت مالیات اشخاص ثالث طبق قانون مالیاتهای مستقیم.
عدم رعایت شرایط و ترتیبات مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم از سوی مؤسسات خیریه در هر سال مالی، موجب محرومیت از معافیت مقرر در آن سال خواهد شد.

ماده 28

تمامی مدارک، پرونده ها و نوشتجات در دفتر مرکزی مؤسسه نگهداری می شود و مکاتبات رسمی مؤسسه با امضای مدیر عامل و در غیاب او رئیس هیات مدیره و با مهر مؤسسه خواهد بود.

تبصره: مصوبات و صورتجلسات هیات امناء و هیات مدیره در دفاتر مخصوص به ترتیب تاریخ، ثبت و به امضای اعضای ذیربط خواهد رسید..

ماده 29

محل مؤسسه و اقامتگاه اعضای هیات مدیره و اشخاص صاحب امضاء و تغییرات بعدی آن باید پس از کسب مجوز کتبی از کمیسیون ماده 26 سازمان بهزیستی بوده و به اطلاع اداره ثبت برسد.

ماده 30

مؤسسه دارای مهر و یا آرم مخصوص خواهد بود که متن آن به تصویب هیات مدیره و تأیید کمیسیون ماده 26 خواهد رسید.

تبصره: هیات مدیره در حفظ و حراست از مهر و آرم مؤسسه مسئولیت قانونی دارند.

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

ماده 31

در سایر موضوعاتی که در این اساسنامه پیش بینی نشده است مطابق مقررات قانون تجارت جمهوری اسلامی ایران و سایر قوانین موضوعه کشوری عمل و رفتار خواهد شد.

ماده 32

انحلال: درصورت انحلال مؤسسات موضوع دستورالعمل بند13مجمع عمومی فوق العاده، هیات یا مدیر تصفیه ای را پس از هماهنگی با کمیسیون ماده 26 انتخاب و این هیات موظف خواهد بود پس از ادای دیون و وصول مطالبات نسبت به واگذاری اموال و املاک به مؤسسات عام المنفعه با فعالیت مشابه و دارای مجوز از سازمان بهزیستی و با نظارت آن سازمان اقدام کند.

تبصره 1: در مواردیکه انحلال و یا تعطیل دائم مؤسسات غیردولتی مطرح است سازمان بهزیستی در ارتباط با بدهی و تعهدات به اشخاص حقیقی و حقوقی هیچگونه مسئولیتی نخواهد داشت.

تبصره 2: در صورت لغو اعتبار یا ابطال پروانه تأسیس مؤسسه در کمیسیون عالی و یا توسط مراجع قانونی ذیصلاح، هیات مدیره موظف است ظرف مدت یک ماه از تاریخ لغو اعتبار یا ابطال نسبت به تشکیل مجمع و انتخاب و معرفی هیات مدیره یا مدیر تصفیه و طی مراحل انحلال اقدام نماید. بدیهی است در صورت عدم اقدام در موعد مقرر از سوی هیات مدیره، سازمان بهزیستی راسا می تواند تعیین هیات یا مدیر تصفیه را از دادگاه تقاضا نماید.

ماده 33

انجام فعالیت های فرهنگی مؤسسه با رعایت مقررات و موازین مربوطه از سوی مؤسسه پس از اخذ مجوزهای مربوطه مجاز می باشد.

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

ماده34

برای هر یک از فعالیت ها و اهداف مندرج در ماده 7 اساسنامه، مؤسسه می بایست پس از دریافت پروانه تأسیس، پروانه فعالیت لازم را نیز مطابق دستور العمل های مربوطه از کمیسیون ماده 26 استانی اخذ نماید.

ماده 35

این اساسنامه مشتمل بر 3 فصل و 35 ماده و 25 تبصره در نشست مورخ………………………….. هئیت مؤسس به تصویب رسید

ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء	ردیف	نام و نام خانوادگی	امضاء
1			7
2			8
3			9
4			10
5			11
6			12

پیوست شماره3:

فرم مشخصات فردی

متقاضیان مراکز و مؤسسات غیردولتی

مرکز/ مؤسسه……………………………

مشخصات فردی:

نام خانوادگي:	نام:	نام پدر:	محل صدور:	محل تولد:
نام خانوادگی قبلی:	نام مستعار یا القاب:		وضعیت تاهل: مجرد¨ متاهل¨
شماره شناسنامه:	کد ملی:		نوع شناسنامه: اصلی¨ المثنی¨
مذهب:	تاریخ پایان خدمت یا معافیت:		تاریخ تولد:

اطلاعات تحصیلی فرد متقاضی:

بی سواد¨ کم سواد¨ سیکل¨ دیپلم¨

مقطع تحصیلی	رشته تحصیلی	محل تحصیل	شهر محل تحصیل	تاریخ شروع	تاریخ خاتمه
کاردانی
کارشناسی
کارشناسی ارشد
دکتری
حوزوی

مشاغلی که تا کنون داشته اید و دارید(اعم از دولتی و غیر دولتی) با ذکر آدرس و شماره تماس محل کار:

آدرس محل یا مرکز با ذکر شماره تماس ثابت و همراه و پست الکترونیک:

آدرس محل سکونت (فعلی و قبلی) با ذکر شماره تماس ثابت و همراه و پست الکترونیک:

نحوه ارتباط و آشنایی خود با سازمان بهزیستی در زمینه مراکز و مؤسسات:

ماموریت یا مسافرت خارجی خود در راستای فعالیت شغلی را ذکر نمائید:

اينجانب…………………………………………………. مسئولیت صحت کلیه مطالب مندرج در این فرم را که صادقانه تکمیل نموده ام به عهده گرفته و چنانچه خلاف آن ثابت گردد پذیرای مجازات قانونی آن می باشم و ضمناً متعهد می شوم در صورت تغییر هر یک از موارد فوق مراتب را در اسرع وقت به مسئولین مربوطه اطلاع دهم.

امضا

تاریخ تکمیل تعرفه

مقررات عمومي:

مؤسساتي كه پروانه تأسيس خود را از سازمان بهزيستي دريافت مي دارند موظف هستند در صورت هرگونه تغييرات هيأت مديره، بازرسان و مكان مؤسسه، مراتب را قبل از تغيير و آگهي در روزنامه رسمي به اطلاع دبيرخانه كميسيون ماده26 برسانند.اين تغييرات بايد در چارچوب اهداف اساسنامه مؤسسه صورت گرفته و سپس در اداره ثبت شركت ها و مؤسسات غيرتجاري به ثبت برسد.
ثبت عملكرد صورتحساب هاي مالي مؤسسات غيردولتي در دفاتر مالي(دفتر روزنامه و دفتركل) و ارائه ترازنامه سالانه در پايان سال مالي به سازمان امور مالياتي و بهزيستي استان الزامي است.
جلب و جذب كمك هاي مردمي از طريق چاپ قبض، نصب يا پخش صندوق و… بايد با تأييد سازمان بهزيستي و ساير مراجع ذيصلاح صورت پذيرد و گزارش مالي مشاركت هاي مردمي مؤسسه به سازمان بهزيستي اعلام گردد.

تبصره: هر گونه جلب و جذب مشاركت هاي مردمي توسط مؤسسات از خارج از كشور تابع قوانين جاري كشور است.

مؤسسه موظف است هرگونه افتتاح يا بستن حساب بانكي را به سازمان بهزيستي اعلام نمايد. ضمنا عملكرد حساب هاي مربوطه را در دفاتر ترازنامه سالانه لحاظ نمايد.
تابلوي مؤسسات بايد كاملاً مطابق با الگو و ضوابط مندرج در دستورالعمل استانداردسازي تابلو ها، ابلاغي از سوي سازمان باشد.
خدمات اعضاي هيأت مديره و هيات امناي مؤسسات غيرانتفاعي افتخاري و داوطلبانه است. بديهي است مدير عامل از اين قاعده مستثني مي باشد.
نصب اصل پروانه تأسيس در دفتر كار مؤسسه و در معرض ديد مراجعان الزامي است.
شركت رئيس هيئت مديره و مديرعامل و كاركنان مؤسسه در دوره هاي آموزشي مصوب سازمان بهزيستي الزامي است. (شركت اعضاي هيئت مديره در دوره هاي مذكور بلامانع مي باشد).
پذيرش و ثبت مشخصات كامل خدمت گيرندگان بر اساس دستورالعمل هاي تخصصي (به صورت الكترونيكي يا دفتري) و حفظ و نگهداري اطلاعات و سوابق در پرونده هاي مربوطه با رعايت كامل اصول رازداري حرفه اي الزامي است.
هرگونه انحلال مؤسسه بايد بر اساس مفاد اساسنامه و پس از اطلاع ر ساني به سازمان بهزيستي صورت پذيرد. بديهي است در مورد مؤسساتي كه مجوز مركز تبعي از سازمان دارند، سازمان بهزيستي ظرف مدت3 ماه نسبت به تعيين تكليف مددجويان مقيم مركز اقدام مي نمايد.
مسئوليت تمامي فعاليت هاي مؤسسات غيردولتي در چارچوب اساسنامه به عهده اعضاي هيأت مديره مي باشد.
ايجاد شعبه يا نمايندگي مؤسسات كشوري پس از تأييد كميسيون عالي ماده 26 امكان پذير است، بديهي است ايجاد هرگونه شعبه يا نمايندگي خارج از استان محل فعاليت مؤسسات غيردولتي استاني بايد به اطلاع كميسيون عالي ماده 26 برسد.
هر گونه فعاليت مؤسسات غيردولتي خارج از كشور مطابق قوانين جاري كشور انجام مي پذيرد.
مؤسسات غيردولتي مكلفند در مكاتبات خود با ساير نهادها و سازمان ها از مهر، آرم و سربرگ مخصوص مؤسسه استفاده كنند و لازم است قبل از آن تمامي موارد مذكور به تأييد كميسيون ماده 26 رسيده و با مهر و آرم سازمان بهزيستي مشابهت نداشته و عبارت “با مجوز و تحت نظارت سازمان بهزيستي” در آن قيد شود. نام و آرم مؤسسات غيردولتي بايد به تاييد و ثبت اداره ثبت شركت ها نيز رسيده باشد.
رعايت كامل قوانين جاري كشور از سوي مؤسسه الزامي است.
ارتباط با سازمان هاي بين المللي و خارج از كشور و حضور مهمانان خارجي در مؤسسات غيردولتي از طريق معاونت تخصصي ( استان يا كشور) ممكن مي باشد.
ايجاد مراكز مطابق بند هاي 1 تا 12 ماده 26 از سوي مؤسسات داراي مجوز سازمان بهزيستي منوط به اخذ پروانه فعاليت از سوي بهزيستي استان مي باشد.
مؤسسات غيردولتي مكلفند حداكثر همكاري لازم را با افراد مامور از طرف سازمان بهزيستي، به منظور بازديد از اين مؤسسات بعمل آورند. افراد مذكور بايد داراي كارت شناسايي معتبر و معرفي نامه از طرف سازمان بهزيستي باشند.
مؤسسات غيردولتي بايد 3 ماه قبل از اتمام اعتبار پروانه تأسيس براي تمديد پروانه مذكور اقدام كنند.
رعايت ضوابط و مقررات ابلاغي از سوي سازمان بهزيستي كشور در ارتباط با اهداف اساسنامه الزامي است و عدم رعايت هر يك از بندهاي اين ماده توسط صاحبان امتياز مؤسسات غيردولتي تخلف محسوب مي شود و قابل طرح و بررسي در كميسيون ماده 26 است.