توانبخشی و سالمندان

مجموعه ای است که اقداماتی هدفمند را ، در جهت قادرسازی شخص معلول، به منظور دست یابی به سطح نهایی توانایی و عملکرد جسمی، حسی، ذهنی روانی، اجتماعی و حفظ این توانایی ها انجام می دهد.

توانبخشی: مجموعه ای است که اقداماتی هدفمند را ، در جهت قادرسازی شخص معلول، به منظور دست یابی به سطح نهایی توانایی و عملکرد جسمی، حسی، ذهنی روانی، اجتماعی و حفظ این توانایی ها انجام می دهد.

سالمند: به فردی اطلاق می شود که بیش از ۶۰ سال سن داشته و به علت عوارض افزایش سن و تغییرات فیزیولوژیک نیاز به مراقبت و توانبخشی دارد.

از نظر سنی سه گروه سالمند جوان (۷۰-۶۰)، میانسال (۸۰-۷۱) و پیر (۸۱سال به بالا) وجود دارد. همچنین از نظر میزان وابستگی به سه گروه سالمند مستقل، نیمه مستقل و وابسته تقسیم می شوند.

خدمات توانبخشی برای سالمندان:
۱٫ مراقبت های پزشکی و پرستاری: به منظور کاهش عوارض ناشی از سالمندی، پیشگیری از ابتلا به بیماریهای دوران سالمندی ، درمان بیماریهای موجود.

۲٫ توانبخشی: مشتمل بر توانبخشی پزشکی، اجتماعی، حرفه ای و آموزشی: به منظور افزایش توانایی سالمندان در مقابله با عوارض سالمندی، سازگاری بیشتر با محیط ، حفظ حداکثر استقلال سالمند.

الف) توانبخشی پزشکی: خدمات پزشکی ، فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، بینایی سنجی ، پرستاری، در جهت ارتقاء کیفیت زندگی سالمند به صورت تیمی.

ب) توانبخشی حرفه ای: کشف وتقویت توانمندیهای حرفه ای سالمندان در جهت ارتقاء عملکرد ذهنی و جسمی و اجتماعی آنان

ج) توانبخشی اجتماعی: خدمات مددکاری جهت افزایش سازگاری اجتماعی و حل مشکلات اجتماعی

د) توانبخشی آموزشی: ارائه اصول زندگی سالم برای سالمندان مانند مراقبتهای شخصی، پیشگیری از عوارض سالمندی، پرهیز از رفتارهای پرخطر، تغذیه سالم و هنر درمانی به افراد سالمند و خانواده های آنها.

خدمات فوق در قالب ۴ نوع مرکز در سازمان بهزیستی به سالمندان ارائه میگردد:

۱٫ مراکز توانبخشی ، مراقبتی و نگهداری شبانه روزی سالمندان: ارائه خدمات مراقبتی ، توانبخشی شامل خدمات پزشکی ،فیزیوتراپی ،کاردرمانی ،گفتاردرمانی در تمام ساعات شبانه روز به سالمندان. تعداد مراکز فعال در سطح استان تهران به صورت واگذار شده و غیر دولتی ۶۴ است.

۲٫ مراکز توانبخشی و آموزشی روزانه سالمندان: خدمات آموزشی و توانبخشی پزشکی و اجتماعی و حرفه ای در پاره ای از اوقات روز.یک مرکز فعال در سطح استان وجود دارد.

۳٫ مرکز خدمات توانبخشی و مراقبتی سالمندان در منزل: ارائه خدمات مراقبتی و توانبخشی شامل خدمات پزشکی ،فیزیوتراپی ،کاردرمانی ،گفتاردرمانی و مشاوره روانشناسی و مددکاری اجتماعی به سالمندان واجد شرایط در منزل بصورت روزانه یا شبانه روزی. تعداد مراکز فعال استان تهران۱۰ مرکز است.

۴٫ مرکز جامع خدمات توانبخشی سالمندان: ارائه خدمات توانبخشی شامل خدمات پزشکی ،فیزیوتراپی ،کاردرمانی ،گفتاردرمانی و مشاوره روانشناسی و مددکاری اجتماعی به سالمندان در منزل به انضمام حداقل یکی از دو مرکز روزانه یا شبانه روزی. ۴ مرکز در سطح استان با این نوع خدمت فعالیت می کند.

هر یک از مراکز فوق با کسب مجوز از سازمان بهزیستی توسط اشخاص حقیقی یاحقوقی تأسیس شده و تحت نظارت این سازمان خدمات خود را ارائه می نمایند.

در دفتر سالمندان دو طرح به شرح زیر اجرا می شود:
طرح توانمندسازی سالمندان در شبکه شهری و روستایی: این طرح به منظور آموزش شیوه زندگی سالم در تمامی ابعاد و سازگاری سالمند با دوران سالمندی و نهایتاً دستیابی سالمند به یک زندگی سالم و موفق تدوین و ارائه گردیده است.

طرح توانبخشی مبتنی برجامعه (CBR):
با توجه به اینکه اجرای برنامه های توانبخشی با رویکرد مشارکتی و حضور فعال معلول و خانواده وی در برنامه های توانبخشی و مبتنی برجامعه بودن برنامه ها، اثربخشی آنها را تکمیل می نماید، مشارکت فرد معلول، خانواده و جامعه محلی و ملی یکی از اصول مهم در توانبخشی معلولین می باشد.

همچنین با توجه به نقش مهم و مؤثر آموزش همگانی در تمامی سطوح توانبخشی و افزایش اطلاع رسانی و آگاه سازی فرد معلول، خانواده و جامعه (دولتهای محلی و منطقه ای و ملی و سازمانهای غیردولتی ، متخصصین و …) در درمان و توانبخشی گروههای مختلف معلولین، می توان به این نتیجه دست یافت که دستیابی امل به اهداف والای توانبخشی میسر نیست مگر در سوای اجرای توانبخشی مبتنی بر جامعه که یکی از رویکردهای نوین و در حال اجرا در تمامی برنامه های توانبخشی می باشد