حرمت سالمند، ستون پایداری خانواده و جامعه

ماجرای تلخ آزار یک سالمند توسط فرزندش در آبادان، اگرچه یک رخداد واحد است، اما در لایه‌های پنهان خود، تصویر بزرگ‌تری از وضعیت روابط خانوادگی و اجتماعی ما را به نمایش گذاشت. در جامعه‌ای که سالمند باید مظهر حرمت، تجربه و سرمایه‌ی عاطفی باشد، تکرار چنین رفتارهایی نشان می‌دهد که بخشی از بنیان‌های اخلاقی و ارتباطی نیازمند بازنگری و تقویت جدی است.

ایران در آستانه ورود به عصر سالمندی جمعیت قرار دارد. براساس برآوردها، تا سال ۱۴۳۰ بیش از یک‌سوم جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد. این تغییر جمعیتی، صرفاً یک عدد نیست؛ بلکه به معنای لزوم آماده‌سازی ساختارهای اجتماعی، خانوادگی و فرهنگی برای حمایت مناسب از سالمندان است.

از سوی دیگر، خانواده به عنوان نخستین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی، نقش اصلی خود را زمانی ایفا می‌کند که «مراقبت»، «گفت‌وگو» و «همدلی» در آن جریان داشته باشد. سالمند در خانواده نه یک «هزینه» و نه «فردی نیازمند ترحم» است، بلکه سرچشمه تجربه، هویت و پیوند نسل‌هاست. هرگاه این حقیقت فراموش شود، خانواده و جامعه هر دو آسیب می‌بینند.

اورژانس اجتماعی کشور و خط ۱۲۳، امروز نقش مهمی در حمایت فوری از افراد آسیب‌دیده، از جمله سالمندان در معرض خشونت، ایفا می‌کنند. در حادثه اخیر نیز، مداخله سریع نیروهای تخصصی و همراهی دستگاه قضایی نشان داد که سازوکارهای حمایت اجتماعی وجود دارد و می‌تواند از کرامت آسیب‌دیدگان صیانت کند. اما باید به‌روشنی گفت: هیچ سازوکار رسمی، بدون فرهنگ‌سازی عمومی نمی‌تواند بحران خشونت خانگی را پایان دهد.

راه‌حل، تنها در «مداخله» نیست؛ در پیشگیری است.

پیشگیری یعنی:

• تقویت احترام و گفت‌وگو در خانواده

• آموزش مهارت‌های مراقبت از سالمندان

• پذیرش نقش جدید سالمندی به‌عنوان مرحله‌ای ارزشمند از زندگی

• بازسازی تصویر سالمند در رسانه‌ها نه به‌عنوان فردی ناتوان، بلکه به‌عنوان مرجع تجربه و خرد

خشونت علیه سالمند، فراتر از یک رنج فردی، ضربه‌ای به حافظه و هویت اجتماعی ماست. جامعه‌ای که از تجربه و تاریخ خود فاصله بگیرد، ناگزیر در چرخه تکرار اشتباهات خواهد افتاد.

سالمندان، حافظان خاطره و ریشه‌های یک ملت‌اند.

حفظ حرمت آنان، نه یک لطف، بلکه یک وظیفه اخلاقی و مدنی است.

بیاییم به یاد داشته باشیم:

کرامت، نقطه آغاز انسانیت است