ایران مؤلفه جدیدی به استانداردهای جهانی شهر دوستدار سالمند افزود

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور گفت: مؤلفه «گردشگری و اوقات فراغت» به پیشنهاد ایران به ۸ مؤلفه جهانی شهر دوستدار سالمند افزوده شده و جمهوری اسلامی در حال ثبت رسمی آن در سازمان‌های بین‌المللی است.

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل، مژگان رضازاده؛ رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندی با اشاره به برنامه‌های این دبیرخانه برای مواجهه با تغییرات جمعیتی کشور اظهار کرد: دبیرخانه شورای ملی سالمندان از آغاز فعالیت خود مجموعه‌ای از دانش‌ها و طرح‌های بین‌المللی را وارد کشور کرده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، طرح «شهر دوستدار سالمند» است. این طرح در واقع یک رویکرد نوین در مدیریت شهری محسوب می‌شود که با هدف دسترس‌پذیری شهر برای سالمندان طراحی شده است.

وی افزود: کشور ما به دلیل تغییرات جمعیتی، نیاز فوری به چنین رویکردهایی دارد تا بتواند در دهه آینده و پس از آن مدیریت مناسبی برای مواجهه با بحران سالمندی داشته باشد.

رضازاده با اشاره به نقش دبیرخانه شورا توضیح داد: این دبیرخانه به‌صورت مستقیم مجری طرح‌ها نیست، اما از آنجا که طرح شهر دوستدار سالمند به‌تازگی وارد کشور شده و نیاز به بومی‌سازی داشته، اجرای آزمایشی آن را آغاز کردیم. ان‌شاءالله پس از مرحله پایلوت، ادامه اجرای طرح بر عهده شهرداری‌ها خواهد بود.

وی گفت: ما ۸ مؤلفه مهم از استانداردهای سازمان بهداشت جهانی را وارد کشور کردیم و یک مؤلفه نهم را نیز با درخواست سالمندان اضافه کردیم. این مؤلفه با عنوان «گردشگری و اوقات فراغت» از سوی جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد شده و در تلاش هستیم آن را به نام کشورمان ثبت بین‌المللی کنیم، جلسات اولیه در سطح بین‌المللی برگزار شده و توافق ضمنی حاصل شده است و اکنون در حال طی مراحل اداری و قانونی برای ثبت آن هستیم.

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندی ادامه داد: روند اجرای طرح با ارزیابی میدانی آغاز می‌شود متأسفانه زیرساخت‌های کشور ما از نظر مناسب‌سازی شهری در وضعیت مطلوبی نیست و به همین دلیل، به‌جای مفهوم «شهر دوستدار سالمند» از عنوان «محله یا محیط دوستدار سالمند» استفاده می‌کنیم. ارزیابی‌ها به‌صورت محله‌محله انجام می‌شود و برنامه‌ریزی‌ها در سه قالب کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تا افق ۱۴۲۰ طراحی شده است.

وی افزود: این برنامه‌ریزی‌ها در قالب برنامه‌های عملیاتی شهرداری‌ها گنجانده می‌شود و پس از آماده‌سازی هر محله، اجرای برنامه آغاز خواهد شد سپس مراحل ارزش‌گذاری، نظارت و بازبینی طرح انجام می‌شود.

رضازاده با مرور سابقه ورود طرح به کشور گفت: این طرح در سال ۱۳۹۶ وارد ایران شد و ترجمه، بومی‌سازی و مطالعات تطبیقی آن صورت گرفت نهایتاً در سال ۱۳۹۸ تفاهم‌نامه‌ای میان صندوق جمعیت سازمان ملل، اداره‌کل بهزیستی استان اصفهان و شهرداری اصفهان امضا شد و این شهر به‌عنوان پایلوت انتخاب شد. با شیوع کرونا، روند اجرایی متوقف شد اما در سال ۱۴۰۲، طرح مورد بازبینی قرار گرفت و از سر گرفته شد و برنامه تحقق محیط دوستدار سالمند از سال گذشته به استان‌ها ابلاغ شد.

وی اظهار کرد: در حال حاضر استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، تهران، بوشهر، لرستان، گیلان، همدان، کرمان و یزد با توجه به زیست‌بوم و جمعیت سالمندی خود تحت پوشش طرح شهر دوستدار سالمند قرار گرفته‌اند.

رضازاده تأکید کرد: ما فرآیند اجرای این طرح را به‌صورت مرحله‌ای پیش می‌بریم. در هر استان، استاندار به‌عنوان رئیس شورای استانی سالمندان، ناظر عالی طرح محسوب می‌شود و شهردار باید به‌عنوان رئیس دبیرخانه شهر دوستدار سالمند ابلاغ شود. متأسفانه تاکنون فقط در استان لرستان این ابلاغ صادر شده و سایر استان‌ها هنوز موفق به انجام این فرآیند نشده‌اند، اما کار در حال پیگیری است.

وی افزود: هر شهر دوستدار سالمند باید دارای یک دبیرخانه در شهرداری باشد و کار اصلی نیز در همان نهاد انجام می‌شود هم‌اکنون مرحله سوم این فرآیند در شهر اصفهان در حال اجراست، مرحله دوم مربوط به ۹ استان دیگری است که از سال ۱۴۰۳ به طرح پیوسته‌اند و مرحله اول مربوط به استان‌هایی است که در فاز مطالعات اولیه قرار دارند.

شرکت کنندگان در جلسه شورای ملی سالمندان به بیان نقطه نظرات و دیدگاه ها و همچنین ارائه پیشنهادات و انتقادات خود در حوزه سالمندی کشور پرداختند.

دکتر کوششی استاد دانشگاه تهران در این نشست، گفت:دو تا نهاد اجتماعی که خیلی مرتبط تر و موظف تر هستند در حوزه ارائه خدمات به سالمندان، یکی نهاد دولت و دیگری نهاد خانواده است و دو وظیفه اصلی این دو نهاد ارائه خدمات در حوزه معاش و معیشت و همین طور مراقبت از سالمندان هست.

وی افزود:در حوزه مراقبت غیررسمی با توجه به اینکه به هر حال خانواده دچار تغییراتی شده است و در حوزه جامعه شناسی و جمعیت شناسی سالمندی فعالیت های زیادی در این زمینه انجام می شود، پیچیدگی هایی که در این دو حوزه و در ارتباط با دو نهاد خانواده و دولت وجود دارد ها باعث می شود که نیاز ما به اطلاعات و داده، زیاد باشد و در نتیجه اوایل دهه هزار و سیصد و نود که سند سالمندان در واقع در دست تهیه بود متوجه شدیم که ما نقص اطلاعات خیلی زیادی داریم چون تمام معلومات ما به اطلاعات سرشماری محدود می شد.

وی افزود:دبیرخانه شورای سالمندی تصمیم گرفت فعالیتی تحت عنوان پیمایش ملی سالمندان انجام دهد و پروپوزال تهیه شد در اختیار دبیرخانه قرار داده شد و دبیرخانه شورای راهبری راه اندازی شد و در مورد شورای راهبری مصوباتی وجود داشت که بر اساس اون مصوبات در واقع این فعالیت شروع شد و در نهایت یک پرسشنامه، در اختیار مرکز آمار ایران قرار گرفت.

کوششی گفت:قبل از اینکه پایلوت انجام شود، جلساتی در پژوهشکده آمار برگزار شد و پایلوت در سال ۱۳۹‪۸ انجام گرفت و بر اساس آن تغییراتی رو که لازم بود اعمال شد و برای اجرای نهایی آماده شد، که متاسفانه به دوره کرونا برخوردیم و به سال‌های بعد موکول شد.

وی افزود: اگر امکانش وجود داشته باشد بتوانیم این پیمایش را در همین سال جاری اجرا کنیم. پیمایش سالمندی در یازده بعد زندگی سالمندان اعم از جمعیتی، اجتماعی، اقتصادی، سلامت روان، سلامت اجتماعی، سلامت جسمانی، مراقبت و مراقبت غیر رسمی، معنویت و باورهای طب سنتی تهیه شده و مجموعه کاملی ابعاد مختلف زندگی سالمندان هست را در بر می گیرد.

حمایت جدی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از شورای ملی سالمندان

نماینده کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ضمن اعلام حمایت جدی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از شورای ملی سالمندان گفت: سالمندان سرمایه های نظام و سرمایه های مهم اجتماعی ما هستند و در جهت فرهنگ سازی توسعه کشور باید تلاش ویژه ای داشته باشیم.

اعلام آمادگی وزارت راه و شهرسازی در روان سازی صدور پروانه های ساختمانی حوزه سالمندی

کاظمیان معاون شهرسازی و معماری و دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری گفت: با توجه به اینکه شهرسازی و معماری نقش در سازه و محیط ساز را دارد و از این بابت ما در محیط شهری در مقیاس های مختلف تا ساختمان چنین نقشی را باید ایفا کنیم.

وی افزود:در وزارت راه و شهرسازی و شورای عالی شهرسازی به عنوان مرجع سیاست گذاری شهری که بعد در واقع سیاست گذاری و طرح ها تبدیل می شود، در ضوابط و طرح های ملاک عمل در مدیریت شهری این آمادگی را داریم که حتما همراهی تا موضوع صدور پروانه ها و… روان تر حل بشود.

همچنین بین شهر دوستدار سالمند و شهر دوستدار کودک، اشتراک مفهومی و عملیاتی خیلی زیادی وجود دارد. ما مصوبه ای در شورای عالی شهرسازی داریم به نام شهر دوستدار کودک که می تواند ضمن حفظ استقلال بحث شهر دوستدار سالمند به لحاظ عملیاتی، در فضای مشترک با هم کار کنند و بتوانیم انرژی و هم افزایی بین این مفاهیم برقرار کنیم.

لزوم به روز رسانی قوانین و آیین نامه ها در حوزه سالمند

دکتر بابایی کارنامی رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس گفت: برای یک گروه هدف بسیار بسیار شریف برنامه ریزی می کنیم و واقعا فرصت و غنیمتی است که برای عزیزانی که در سراسر کشور حتما دغدغه هایی در خصوص سالمندان دارند.

وی افزود:لازم است به روزسازی قوانین و آیین نامه ها در دستور کار ما باشد و هم سو با بعضی شاخص هایی که دوستان دانشگاهی و پژوهشگاه های مختلف برا گروه هدف از جمله سالمندان تعریف می کنند، کار کنیم. همچنین توانمندسازی گروه های هدف بهزیستی در همه ابعاد را مد نظر قرار دهیم.

وی گفت: در حقیقت توانمندسازی، اشتغال و کارآفرینی همه گروه های هدف سازمان بهزیستی مورد حمایت ماست. همچنین مشوق هایی برای خیرین نیاز داریم زیرا که امروز ظرفیت خیرین، ظرفیت بی بدیلی است. ایرانی ها بر اساس فرهنگ دیرینه خودشان می خواهند همکاری کنند، اما مشوق هایی نیز از سوی دولت نیاز داریم و در نهایت اگر هم مجلس و هم دولت ظرفیت های جدیدی برای خیرین( بنا به آن چیزی که در دیدگاه اسلام ما دین ما بالاخره مکتب ما ایرانی بودن ما وجود دارد) ایجاد کنند، تحول عظیم و بی بدیلی در ساختار گروه های هدف بهزیستی به وجود می آید.

بابایی کارنامی گفت: آقای دکتر حسینی انصافا در مدتی که آمده اند خیلی خوب کار می کنند و اشراف کامل بر جایگاه و نقاط مختلف ایران هم دارند، باید حمایت بکنیم از ایشان و همچنین تشکر ویژه از دکتر پزشکیان دارم و امیدوارم این حمایت ها ادامه داشته باشند و مجلس و کمیسیون اجتماعی هم آمادگی کامل دارند و در کنار شما و همه عزیزان هستیم.

نیاز به تحول سریع و سیاستگذاری آینده نگارانه در حوزه سالمندی کشور یک الزام ملی است

دکتر حسام الدین علامه گفت: جمعیت ایران به شدت در حال پیر شدن است و ما فقط با یک چالش جمعیتی مواجه نیستیم، بلکه بحران های اجتماعی اقتصادی و زیرساختی متعاقب این سالمندی در حقیقت اتفاق خواهد افتاد و برای همین تحول در زیرساخت های اقامتی و مراقبتی سالمندان یک الزام ملی است.

وی افزود:ما در آستانه این ساختار تغییر جمعیتی که در هرم جمعیتی اتفاق می افتد، فرصت محدودی داریم که سیاست گذاری هوشمند و آینده نگر انجام دهیم و فرصتی برای ارتقای کیفیت زندگی سالمندان و کاهش فشار بر نظام سلامت خانواده بسازیم.

دکتر علامه افزود:بحث ابرچالش سالمندی جمعیت ایران و پیامدهای آن در حوزه اقامت و مراقبت از نرخ باروری و اینکه در بین سه گزینه اصلی عامل سالمندی جمعیت، عامل کاهش نرخ باروری اثرش از همه بیشتر است. جمعیت سالمندان شصت سال به بالا در سال ۱۴۳۵به ۳۳ درصد می رسد. ما از فرصت پنجره جمعیتی مان که در سال ۱۳۸۳ باز شده است،نتوانستیم به خوبی استفاده کنیم. بدون آمادگی توسعه و زیرساخت ها داریم وارد سالمندی می شویم و پیش بینی سازمان ملل برای پایان قرن این است که امید زندگی بدو تولد به ۸۴ سال و امید زندگی بدو سالمندی به ۸۹ سال می رسد، یعنی به طور متوسط کسی که به سن سالمندی می رسد تا ۸۹ در ایران زنده است و این از نظر بحث های مراقبت و سلامت احتیاج به زیرساخت های جدید دارد. افزایش سال های بقا باعث افزایش بیماری های مزمن و نیازهای مراقبتی چندلایه می شود

وی با اشاره به پیامدهای اقامتی ساختار سنتی خانواده در حال فروپاشی، افزایش سالمندان تنها و کم اطرافیان به ویژه در زنان سالمند گفت:مدل های فعلی مراقبت سنتی پاسخگوی نیاز نیست. افزایش سطح تحصیلات و توقعات نیاز به خدمات مشارکتی و مقرون به صرفه و شخصی سازی شده را لازم می کند و ما در حقیقت مدل های سکونتی چند لایه و چند سطحی نداریم که سطوح مختلف وابستگی رو از زندگی مستقل زندگی کمکی و زندگی با پرستاری تخصصی را پوشش دهد.

همچنین خطر تاخیر در واکنش سیاستی که اگر زیرساخت های نوین اقامتی_ مراقبتی هم اکنون طراحی نشوند، انباشت تقاضا و افزایش هزینه های خانوار و دولت، ازدحام مراکز درمانی سالمند رها شده و در نهایت فروپاشی غیراخلاقی مراقبت از سالمند را خواهیم داشت بنابراین نیاز به تحول سریع و سیاستگذاری آینده نگارانه به یک الزام ملی تبدیل شده است.

علامه افزود:این همان نگرانی ای است که رهبری هم در بحث تکریم سالمندی دارند و کشورهای اروپایی به این مبتلا شده اند و ما نیز در این مسیر قرار گرفته ایم.

وی همچنین به خوشه ای و ناهمگون شدن سالمندان و خارج شدن از حالت یکنواخت سابق اشاره کرد و گفت:ما از سالمند توانمند و مستقل تا نیازمند مراقبت و کمکی و تخصصی در حقیقت به ساختار اقامتی احتیاج داریم، ولی الگوهای فعلی یکنواخت ناکارآمد و ناکافی هستند، خانه های سنتی دیگه پاسخگو نیستند و با برچسب منفی مواجه هستند و سالمندان آینده خواهان استقلال و تعامل اجتماعی و خدمات ترکیبی هستند.

علامه افزود:بنابراین ما نیازمند بازطراحی بنیادی فضاهای اقامتی هستیم و باید نگرش حاکم بر سیاست گذاری به سمت نگرش توانمند ساز انتخاب محور مشارکت گرا و اجتماع محور برود.

وی افزود:الگوهای جهانی بیست و پنج مدل نوین اقامتی برای مراکز روزانه موقت و دراز مدت اقامت دائمی وجود دارد و ما باید از پناه اضطراری به یک زیستگاه شرافتمندانه بریم و این مدل های موفق را در ایران بومی سازی بکنیم.

شورای ملی مستقل سالمندی در بالاترین سطح تشکیل شود 

دکتر سید ضیا هاشمی معاون فرهنگی اجتماعی معاون اول رییس جمهور در ادامه گفت: ما به هر حال در آستانه سالمندی هستیم و مسیرمان به سمتی است که اگر اتفاق مهمی در کشور نیفتد با یک چالش جدی و چه بسا بزرگترین چالش اجتماعی مواجه می شویم. حضور سالمندان، معمران، جهان دیدگان، پیشکسوتان ظرفیتی است برای توسعه اجتماعی و همچنین اقتصادی و فرهنگی به جهت اینکه هم در فرهنگ ایرانی و هم در فرهنگ دینی ما توجه به سالمندان ریش سفیدان و گیش سفیدان یک توجه ویژه است.

وی افزود: بنابراین سالمندان سرمایه های انسانی و اجتماع و تعامل آنها می تواند سرمایه اجتماعی ما باشد و بر این اساس، در جلسه قبل قرار شد که این آیین نامه ای که در واقع مصوبه سال هشتاد و سه بوده و شورای ملی سالمندی به دبیری سازمان بهزیستی تشکیل شده بود، بازنگری شود و با توجه به تحولاتی که هم در حوزه سازمانی بوده از جمله الحاق سازمان بهزیستی به وزارت کار و همچنین تحولات جمعیتی که در حال ورود به مرحله سالمندی هستیم و تا دو دهه دیگه از مرحله ی بیست درصد و سه دهه دیگه حدودا به سی درصد خواهیم رسید.

هاشمی افزود:بنابراین این اهتمام جدی از طرف دستگاه های مختلف، اساتید و کارشناسان مختلف بوده که ما سازماندهی دقیقی داشته باشیم و یک ظرفیت سازمانی و برنامه ریزی مدیریتی مناسب برای چنین مجموعه بزرگی که هم این سرمایه ها و ظرفیت ها فعال شود و چالش ها و مسائلش نیز مدیریت شود. بر این اساس جلسات متعددی تشکیل شد و لازم است سپاسگزاری کنم از آقای دکتر حسینی و همکارانشان و اساتید حوزه تخصصی سالمندان وحوزه های جمعیتی پزشکی اجتماعی، روان شناختی و.. که به ما خیلی کمک کردند. اساتید مختلف از دانشگاه های تهران، اصفهان، یزد سمنان و.. در جلسات مختلف شرکت کردند و همچنین دستگاه های مختلف مشارکت کردند و این آیین نامه ها تهیه شد که ان شالله به هیئت وزیران تقدیم شود.

هاشمی گفت: پیشنهاد ما این‌ است که سالمندان هم با توجه به اهمیت موضوع، در بالاترین سطح به ریاست معاون اول محترم رئیس جمهور با اهتمامی که خود جناب عالی هم دارید یک شورای ملی مستقل داشته باشد.

پیشنهاد تشکیل خانه های سالمندان با محوریت سازمان تامین اجتماعی 

علی اصغر بیات دبیر کانون عالی و عضو هیئت امنا با اشاره به گزارش ارائه شده، گفت:بین چهار تا پنج میلیون بازنشسته داریم که سه میلیون نفر آنها سالمند هستند. ما طرح هایی به نام طرح کرامت رضوی( اعزام سالمندان به مشهد مقدس) ، المپیاد ورزشی و…. بیمه تکمیلی و بیمه عمر و بیمه پایه داریم. اما فارغ از همه این مسائل چشم امید ما به دولت هست که توجه داشته باشید و حمایت بکنید.

وی افزود: ۳۸۵کانون بازنشسته هستیم که به ما مراجعه می کنند و در کل کشور آسایشگاه سالمندان خصوصی است ولی سالمندان قادر به استفاده از خدمات این آسایشگاه ها نیستند و من می خواستم راجع به بحث آسایشگاه سالمندان با محوریت سازمان تامین اجتماعی و با محوریت کانون عالی پیشنهاد بدهم و از ساختمان های بلا استفاده و یا زمین هایی که سازمان ها دارند، ما این آمادگی را داریم که در این راستا کمک بکنیم.

سالمندان می توانند مشاوران فرهنگی باشند

دکتر غلامعلی افروز چهره ماندگار روانشناسی کشور و بنیان گذار آموزش و پرورش استثنایی نیز در این جلسه با اشاره به اهمیت موضوع تکریم سالمندان، گفت:باید مراقب باشیم کلمات تحقیرآمیز در مورد سالمندان استفاده نکنیم. تکریم سالمندان یک رسالت و وظیفه اخلاقی شرعی دینی و ملی است و از سالمندان با لفظ پیشکسوتان مکرم و باشگاه فرهنگی محله با حضور پیشکسوتان مکرم و مجرب و توانمند نام ببریم.

وی افزود: همچنین در کشور ما طول عمر گسترده شد و ما در آسیا نسبتا وضعیت خوبی داریم. میانگین عمر خانم ها حدودا هشتاد و آقایون هفتاد و هشت و ممکن است در آینده بیشتر شود و این نشان می دهد که ما به استانداردهای خوب دست پیدا کرده ایم و بهداشت و پیشگیری و درمان ما قوی است و جایزه می گیرد.

وی افزود:سالمندان ما می توانند به عنوان مشاوران فرهنگی محله، مدارس، نهادها، سازمان ها و خانواده ها با ما همکاری داشته باشند تا احساس مفید بودن کنند و گاها آلزایمر نگیرند.

گفتنی است در پایان جلسه، تفاهمنامه اجرای طرح سلام(سلامت اجتماع محور) فی مابین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و آموزش و پرورش منعقد شد و به امضای وزرای مذکور رسید.