خراسان رضوی/ ضرورت تعریف داستان برای سالمندان و کودکان

وی افزود: در حال‌حاضر 45 مرکز و خانه سالمندان در استان خراسان رضوی در حال خدمت‌رسانی بوده و یک هزار و 640 سالمند مقیم این مراکز می‌باشند. 13 خانه کوچک معلولین ذهنی نیز در حال فعالیت است که 124 نفر از توانخواهان از خدمات این مراکز برخوردار می‌شوند. در تلاشیم که تمامی مراقبین این مراکز آموزش‌های لازم در خصوص نحوه روایت داستان و قصه‌گویی برای مددجویان مقیم این مراکز را فرا بگیرند. در این دوره‌های آموزشی، مراقبین مراکز با شیوه تعریف داستان، مهارت‌های صوتی، زبانِ بدن و استفاده از اشیاء برای قصه‌گویی آشنا می‌شوند. روش‌های اولیه ساختن داستان، گنجاندن مفاهیم آموزشی برای انتقال به مخاطب و شیوه جذاب‌سازی آن نیز از مواردی است که به شرکت کنندگان آموزش داده می‌شود. در حال حاضر اولین کارگاه آموزشی برای مراقبین برگزار گردیده است.

معاون امور توانبخشی بهزیستی خراسان رضوی با بیان اینکه تعریف داستان و قصه نه تنها برای کودکان و نوجوانان بلکه برای سالمندان نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است، گفت: داستان‌گویی و قصه‌درمانی برای کودکان، نوجوانان و حتی سالمندان از اهمیت بسزایی برخوردار است. تاکنون تحقیقات بسیاری در مورد اثر قصه‌گویی بر زوال عقل انجام گرفته است. یکی از راه‌های درمانی در نظر گرفته شده برای سالمندان که در درمان بیماری‌های روانی مانند افسردگی استفاده می‌شود، استفاده از داستان‌سرایی گروهی یا خاطره‌گویی است. قصه‌گویی و شنیدن قصه برای سالمندان به منزله  نوعی ورزش فکری محسوب می‌‍شود که با تحریک مغز برای تخیل و تجسم داستان، مانعی برای عوامل ایجاد کننده زوال فکری و مغزی است و برکاهش عواملی همچون استرس، اضطراب و افسردگی سالمندان تاثیرگذاراست.

وی افزود: مطالعات در مورد استفاده از درمان خاطرات و قصه‌گویی در افرادی که از زوال عقل یا آلزایمر رنج ‌می‌برند، نشان داده است که این درمان بر عملکرد شناختی و کیفیت زندگی مانند شادی و خلق و خوی آنها تاثیر می‌گذارد. سالمندی که به شنیدن یک داستان مشغول است علاوه بر درگیر کردن حواس و همچنین فعالیت فکری با به یادآوردن خاطرات نیز قدمی به سمت تامین سلامت مغز، روح و روانش بر می‌دارد. در دوره‌ای که ورود تکنولوژی به روابط انسانی باعث کمرنگ شدن تعاملات اجتماعی برای کلیه افراد به خصوص سالمندان شده است، روایت داستان برای سالمندان و ترغیب آنان به داستان‌گویی، فرصتی مناسب برای تقویت ارتباطات اجتماعی این افراد به وجود می آورد.

علیزاده رضایی با تاکید بر اینکه فراگیری نحوه قصه‌گویی و انجام این فرآیند برای کودکان و نوجوانان مقیم مراکز توانبخشی امری ضروری است و بعد از این مراکز ملزم به اجرای آن با کیفیتی بیشتر از قبل هستند، گفت: شنیدن داستان، یکی از راه‌های افزایش مهارت‌های کودکان و توانمندسازی ایشان است. قصه‌گویی می‌تواند در تثبیت فضلیت‌های اخلاقی کودکان، درک فرهنگ‌ها، تقویت مهارت‌های شنیداری، تحریک حس کنجکاوی، تقویت قوه تخیل،  افزایش مهارت کلامی با معرفی واژگان جدید، پرورش هوش هیجانی، تقویت حافظه و… بسیار مفید باشد. بنابراین به هیچ عنوان نباید از ارائه این خدمت در مراکز غافل شد.

وی افزود: بازی و قصه به نوعی بهترین روش مورد علاقه کودکان است. یعنی بهتر است تا حد امکان به جای کلام از ارتباط غیر مستقیم مانند خواندن شعر و قصه استفاده شود. معمولاً بچه‌ها علاقه‌ای به لحن نصیحت‌گونه ندارند و در برابر آن مقاومت نشان می‌دهند ولی وقتی ما حرف خود را به طور غیر مستقیم یا در قالب داستان بیان کنیم برای آن‌ها لذت‌بخش خواهد بود و علاقه بیشتری نیز برای شنیدن از خود نشان می‌دهند.

معاون امور توانبخشی بهزیستی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: قصه درمانی یکی از روش‌هایی است که بسیار اثربخش و مؤثر است. قصه درمانی معمولاً برای انواع ترس‌ها مثل ترس از امتحان، تنهایی و موجودات خیالی و اضطراب کودکان با انواع افسردگی، مشکلات خواب  و… به کار می‌رود؛ همچنین در بعضی قصه‌ها کودکان می‌توانند تخلیه هیجانی نیز داشته باشند.