کم سوادی علت سرپیچی دارویی سالمندان

سرپیچی دارویی سالمندان در بعد اجتماعی – اقتصادی می‌تواند به علت کمبود سواد خواندن و نوشتن، کمبود سواد بهداشتی، نداشتن ثبات در محل زندگی، نداشتن بیمه‌های مناسب، قیمت داروها، سوء استفاده از سالمندان باشد.

[divider]

به گزارش سلامت نیوز به نقل از پایگاه اطلاع رسانی نظام پرستاری ؛ نوع ارتباط فرد با تیم درمانی، مهارت‌های ارتباطی افراد تیم درمانی، نبود همخوانی بین عقاید فرد با اعضای تیم درمانی، ارائه آموزش با واژگان دشوار تخصصی و زمان تجویز داروها از علل سرپیچی سالمندان از دستورات دارویی در بعد فردی – سیستمی است.

در بعد موقعیتی می‌توان به بیماری‌های مزمن در سالمندان، پنهان ماندن برخی علائم در سالمندان، افسردگی در سالمندان و اختلالات شناختی در سالمندان اشاره کرد. در بعد درمانی هم دشواری پیروی از برخی رژیم‌های دارویی، نیاز به مهارت‌های خاص برای مصرف برخی داروها مثل کشیدن دارو داخل سرنگ، طول مدت درمان، عوارض جانبی داروها و مصرف داروهایی که با شیوه زندگی فرد هم‌خوانی ندارد در سرپیچی دارویی سالمندان موثر است.

اختلالات بینایی، شنوایی و سایر حواس، کمبود دانش بیمار نسبت به داروها و درمان، کمبود انگیزه بیمار، ترس از عوارض جانبی و اضطراب، استرس و خشم از عوامل موثر در سرپیچی دارویی سالمندان در بعد بیمار است.

پیش‌بینی سرپیچی دارویی

در صورتی که پرستار بتواند سرپیچی دارویی در بیماران را پیش‌بینی کند قادر است اقدامات پیشگیرانه را به‌نحو صحیح اجراء کند. علائم هشداردهنده سرپیچی بیمار شامل:

۱) تهیه نکردن داروهای نسخه شده

۲) تجدید نکردن نسخه در بیماری‌های مزمن

۳) تهیه نکردن داروهای نسخه نشده در بیماری‌های مزمن

۴) عدم تداوم درمان و نیمه‌کاره رها کردن داروها

عوامل پیش‌بینی کننده‌ چنین رفتاری متعدد است که می‌تواند شامل:

۱) بی‌سوادی و کم‌سوادی

۲) کمبود سواد بهداشتی

۳) بی‌خانمانی

۴) افسردگی و سایر بیماری‌های ذهنی و روانی

۵) سوء مصرف داروها و اعتیاد

۶) اختلالات شناختی و فراموشی

۷) نداشتن بصیرت نسبت به بیماری

۸) پیچیده بودن رژیم‌درمانی

۹) خستگی ناشی از طولانی شدن دوره درمان

۱۰) راحت نبودن شیوه‌ درمانی

۱۱) ترس از عوارض دارویی

۱۲) قیمت داروها

۱۳) تحت پوشش نبودن داروها

۱۴) عدم مراجعه به پزشک در هنگام مقرر

پیش‌نیازهای پیروی بیمار از مصرف صحیح داروها

Berger and Felkey (2001) پیش نیازهای پیروی فرد از رژیم‌درمانی و به‌ویژه داروها را چنین مطرح کردند.

۱) علاقه‌مندی و توجه به سلامت و درک تشخیص بیماری

۲) درک اثرات بیماری بر فرد

۳) باور آن‌که داروی تجویز شده به درمان کمک می‌کند

۴) یافتن راه‌هایی برای تجویز داروها براساس شیوه زندگی بیمار

۵) بها دادن به نتایج درمان بیش از توجه به بهای دارو

۶) باور آن‌که او برای تداوم درمان توانایی دارد

۷) باور ان‌که اعضاء تیم درمانی فعالانه در درمان او مشارکت دارند

علاوه بر این Levine مراحلی را نام برد که موجب ارتقاء پیروی بیمار از دستورات دارویی می‌شود.

۱) ارزیابی درک بیمار در مورد بیماری و داروها و برطرف کردن خلاء دانش بیمار در این مورد

۲) مرتبط بودن و هم‌خوانی مصرف داروها و شیوه‌ی زندگی بیمار

۳) استفاده از ابزارهایی برای تسهیل مصرف دارو مثل وسیله‌ای برای نصف کردن قرص یا کاربرد تصاویر

۴) ساده کردن رژیم‌های دارویی

۵) ارتقاء و حمایت‌های انسانی از سوی تیم درمانی

۶) شناسایی موانع در تطابق فرد و سایر مسائل اجتماعی و رفتاری که موجب سرپیچی بیمار از رژیم درمانی می‌شود

شناسایی بیماران سالمند در معرض خطر سرپیچی از مصرف داروها تنها نخستین قدم در مقابله با این مشکل احتمالی است. هر یک از اعضاء تیم درمان موظف هستند که در راستای وظایف خود در مورد هر بیمار چه بستری در بیمارستان و چه در سراس سالمندان و حتی بیماران سرپایی که دارو دریافت می‌کنند عوامل خطر و عوامل مستعد‌کننده سرپیچی از مصرف صحیح داروها را شناسایی کند و با سایر اعضاء تیم درمانی در میان بگذارد.

هیچ اقدام منحصر به‌فردی برای مقابله با این مشکل به تنهایی کارآمد و موثر نیست و به همکاری پزشک و پرستار و دیگر اعضاء تیم درمان نیاز دارد. مجموعه‌ای از اقدامات که با مشارکت همه اعضا< تیم درمان باشد تضمین‌کننده موفقیت اقدامات انجام شده است.

علی دادگری
دانشجوی دکترای سالمندی
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهرود