آموزش سالمندان در نخستین دانشگاه سالمندان کشور

سید مهدی طباطبایی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، گفت: جمعیت دنیا به سمت سالمندی پیش می‌رود و بر اساس گزارش سال 2013 سازمان جهانی بهداشت، ایران جزو سه کشوری است که بالاترین سرعت سالمندی در جهان را دارد؛ به‌طوری‌که در حال حاضر حدود 7.4 درصد جمعیت ایران، سن بالای 60 سال دارند و جزو جمعیت سالمند‌ند و پیش‌بینی می‌شود طی 15 سال آتی، این رقم به 2 برابر افزایش پیدا کند.

وی با بیان این‌که جامعه‌ای که بیش از 10 درصد جمعیت آن بالای 60 سال‌اند، به‌عنوان جامعه پیر و سالمند به‌حساب می‌آیند، اظهار داشت: پیرشدن جمعیت دنیا به دو دلیل اتفاق می‌افتد: اول افزایش سن امید به زندگی که از فواید توسعه‌یافتگی جوامع است و خوش‌بختانه در این ایران هم شاهد این مسئله بوده‌ایم؛ به‌طوری‌که در حال حاضر امید به زندگی در مردان حدود 72 سال و در زنان 74 سال است. دوم کاهش میزان موالید موجب می‌شود جمعیت سالمند، بخش بیشتری را به خود اختصاص دهد.

باید برای روبه‌رو شدن با پدیده‌ سالمندی آماده باشیم
این استاد دانشگاه تأکید کرد: سالمندی جمعیت پدیده‌ای است که درحال وقوع است و جوامع باید خود را برای روبه‌روشدن با این مسئله و پاسخ به نیازهای دوران سالمندی آماده کنند و به همین سازمان جهانی بهداشت بحث سالمندی سالم را مطرح کرده است.

خودمراقبتی در سالمندی بسیار حائز اهمیت است/ انزوای اجتماعی از مشکلات آزاردهنده دوران سالمندی است
طباطبایی با بیان این‌که در افراد سالمند یک‌سری تغییرات ازنظر فیزیولوژیک صورت می‌گیرد و این افراد نیازهای خاص خودشان را دارند، خاطرنشان کرد: سالمندان باید از وجود این نیازها آگاهی داشته باشند.

با افزایش سن یک‌سری بیماری‌ها ازجمله بیماری‌های قلبی و عروقی، فشارخون، دیابت، سرطان‌ها و… افزایش می‌یابد و نیاز است که سالمندان از بروز این شرایط، آگاهی داشته باشند و بدانند که چطور باید با این بیماری‌ها برخورد کنند؛ به‌ویژه بحث خودمراقبتی در این سنین بسیار حائز اهمیت است. همچنین انزوای اجتماعی از دیگر مشکلات آزاردهنده دوران سالمندی است.

وی افزود: برای پاسخ به این مسایل بیش از 40 سال قبل اولین‌بار بحث دانشگاه سالمندان مطرح و در کشورهای توسعه‌یافته راه‌اندازی شد. کشور استرالیا جزو کشورهای پیشرو در این زمینه‌ است.

دانشگاه سالمندان و کمک به کاهش انزوای اجتماعی این قشر
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان با تأکید بر این‌که مهم‌ترین مزیت این دانشگاه برای سالمندان کاهش انزوای اجتماعی است، اظهار داشت: سالمندان بعد از شرکت در این دوره‌ها، جلساتی را برای در کنار هم بودن و استفاده از تجارب یکدیگر دارند. گاهی تورهای فرهنگی و علمی برای سالمندان ترتیب داده می‌شود که عمدتاً نیز با هزینه خود سالمندان است. 

چه عناوینی به سالمندان آموزش داده می‌شود؟/ نخستین دانشگاه سالمندان در کشور
این استاد دانشگاه با بیان این‌که برای اولین‌بار در کشور سه سال پیش دانشگاه نسل سوم یا دانشگاه سالمندان در دانشگاه علوم پزشکی زاهدان راه‌اندازی شد، در خصوص نحوه عملکرد دانشگاه سالمندان گفت: گروه هدف این دانشگاه، افراد بالای 60 سال هستند و آموزش‌ها رایگان به‌صورت تئوری و عملی و در قالب دوره‌های یک‌ماهه در داخل دانشگاه انجام می‌شود.

آگاهی‌رسانی راجع بیماری‌های دوران سالمندی، اختلالات قلبی و عروقی، دیابت و تغذیه مناسب، فعالیت فیزیکی مناسب در این دوران، راهکارهای تقویت حافظه و آموزش کمک‌های اولیه، جزو مباحثی است که در بحث اختصاصی دوران سالمندی با تأکید بر خودمراقبتی تدریس می‌شود.

طباطبایی با بیان این‌که آموزش سالمندان توسط کارشناسان باتجربه حوزه معاونت بهداشتی و بعضی اعضای هیئت ‌علمی دانشگاه، به‌صورت داوطلبانه ارایه می‌شود، درخصوص آموزش‌های عمومی نیز گفت: آموزش‌های عمومی شامل اطلاعات تاریخی، ادبی، آشنایی با سیستم کتابداری، میراث فرهنگی و کامپیوتر است که به توانمندسازی سالمندان کمک می‌کند؛ هم‌چنین آموزش‌هایی از قبیل سبزی‌کاری، آشنایی با انتقال خون و اطلاعات عمومی دیگر نیز در قالب بازدید و دوره‌های آموزشی کوتاه برای این سالمندان در نظر گرفته ‌شده است.

آموز‌ش‌های تئوری و عملی
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان با بیان این‌که این آموزش‌ها هم به‌صورت تئوری و هم به‌صورت عملی انجام می‌شود، اظهار داشت: در بخش تئوری قسمت‌های مربوط به تدریس و مدرسین مشخص است، ولی بیشتر سعی شده است که آموزش در این گروه سنی به‌صورت تئوری و طولانی نباشد. در آموزش برخی مباحث مانند انتقال خون و فرآورده‌های خونی با انجام هماهنگی‌های لازم با سازمان انتقال خون، آموزش توسط کارشناسان سازمان انتقال خون به‌صورت حضوری انجام می‌شود.

به سالمندان شرکت‌کننده گواهی پایان دوره اعطا می‌شود
وی افزود: در دوران تحصیل کارت دانشجویی برای سالمندان صادر می‌شود و درنهایت بعد از اتمام یک دوره‌ آموزشی یک‌ماهه، به سالمندان شرکت‌کننده، گواهی پایان دوره اعطا می‌شود و حتی جشن فارغ‌التحصیلی نیز برای این افراد گرفته می‌شود. این افراد سپس می‌توانند به‌عنوان داوطلب سلامت متخصص با دانشگاه همکاری ‌کنند. این دوره‌ها کاملاً رایگان است و هزینه‌های آن از طرف دانشگاه علوم پزشکی زاهدان تأمین می‌شود. علاوه بر دوره‌های یک‌ماهه، یکسری دورهای بازآموزی به مناسبت‌های مختلف بهداشتی مانند روز سرطان، دیابت، تالاسمی و هفته سلامت نیز برای سالمندان تشکیل می‌شود.

تقویت ارتباطات اجتماعی سالمندان
طباطبایی خاطرنشان کرد: با تقویت ارتباطات اجتماعی در گروه‌های سالمندی نقش آن‌ها به‌عنوان سرمایه‌های اجتماعی تقویت می‌شود. از اقدامات مفید دیگری که سالمندان در این دانشگاه به‌صورت خودجوش انجام داده‌اند تأسیس صندوق قرض‌الحسنه‌ برای افزایش تعاملات اجتماعی سالمندان است.